In nomine domini amen. Deus suorum militum et corona premium legittime certantibus in huius mundi stadio ex immense sue benignitatis gratia confert sortem cum electis suis in patria coronam pro victoria premium pro finali perseverancia. Hec attendens beatissimus pater noster Benedictus non absque familiari spiritus sancti consilio edidit regulam discrecione precipuam, sermone luculentam, in qua docuit suos discipulos sub eadem regula militantes cooperante gracia Christi vincere carnis lasciviam per castitatem, continenciam mundi avariciam, per paupertatem voluntariam hostis antiqui superbiam per humilem et devotam obedienciam, ut tandem victis hostibus finitoque certamine transeant de labore ad requiem, de morte ad vitam eterne beatitudinis coronam triumphalem a summo rege feliciter recepturi. Nos igitur fratres Angelus, abbas monasterii in Runa Cisterciensis et Leonhardus, prior Troni Marie in Gemniko Cartusiensis ordinum, Salczburgensis et Pataviensis diocesis coadiunctis nobis venerabili patre domno Fridrico, abbate monasterii Gluncensis, et viro religioso fratre Wolfgango, professo eiusdem monasterii ordinis sancti Benedicti, monasterium beati Kyliani in Lambach dicti sancti Benedicti ordinis et Pataviensis diocesis, personaliter accessimus gracia visitandi, sed quod personas dicti monasterii in Lambach previa diligenti inquisicione extra viam mandatorum et semitas consiliorum ipsius sancte regule, sub qua militant, plurimum exorbitare cognovimus, auctoritate apostolica nobis in hac parte tradita omnia et singula que ibidem emendanda comperimus statutis et ordinacionibus corrigere curavimus subnotatis. 1. In primis statuimus et ordinamus, ut divinum officium in omni loco et signanter in choro cum reverencia et morum gravitate atque verborum integritate tractim et cum debitis pausis, exclusis clamoribus discantibus et prosis, tam legendo quam cantando ab omnibus huius domus personis regularibus cum devocione statutisque et debitis temporibus persolvatuer, presertim, quod prima diei tempore estivo inchoetur cum sole, in hyeme vero ante ortum lucis, ut sequencia cetera maturius valeant decantari. Completorium autem tam hyeme quam estate premissa leccione collacionis cum luce diei omnibus personis regularibus interesse debentibus prius occurrentibus compleatur. 2. Preterea, quod fragilitate aut ignorancia humana impellente cottidie labimur in peccatum, necesse habemus recuerrere ad salutaris penitencie medicinam, ideo domno abbati iniungimus, quatenus cum priore unum aut duos de discrecionibus fratribus zelatores animarum pro confessoribus constituat, qui sciant lepram spiritualem a lepra cognoscere atque pro modo culparum penitenciam confitentibus iniungere salutarem, nec liceat alicui persone huius domus regulari alteri religioso aut seculari sacerdoti, cum absolvendi auctoritatem non habeant, nisi evidens maximae necessitatis aut nortis articulus intervenerit aliquatenus confiteri. Contrafacientes per presidentes graviter puniantur. Volumus eciam, quod domnus abbas, qui de filiorum suorum animabus curam maximam debet gerere, bis in anno ad minus videlecet in adventu domini semel et semel quadragesima confessiones generales fratrum recipiat, quas eciam ipsi fratres sibi ita faciant, atque magis notabiliores et scandalosos excessus contra regulam ac morum honestatem prasumptos sibi dumtaxat retineat in foro penitencie per eum audiendos et absolvendos ne ad obviandam ipsis congruam adhibere valeat medicinam. 3. Premissa itaque circa devotam divini officii observanciam per nos edita ipse dominus abbas cum fratribus magno devocionis studio servare studeat, ut in hiis glorificetur deus, edificetur proximus atque eterne beatitudinis merita a fratribus divinis laudibus assistentibus celica suffragancium gracia conquirantur. Desidiosi vero et negligentes circa divinum officium per presidentes secundum eorum demerita in capitulo puniantur. 4. Insuper cum omnis virtus et disciplina cito deficiant, si non fuerint per diligentem curam presidencium enutrite, quare domnum abbatem ceterosque seniores huius domus monemus in Christo pariter et hortamur, quatenus regularem disciplinam, quam proch dolor multifarie in hoc monasterio collapsam invenimus, in singulis locis et temporibus cum suis observanciis in sancta regula et patrum atque canonicis institutis contentis, in se ipsis primo exemplariter ac demum in sibi subiectis affectualiter studeant observare. Quapropter cottidiana per priorem aut eciam per abbatem, si opus fuerit, teneantur in loco consueto capitula, ubi post leccionem et exposicionem regule recognoscant se fratres de suis negligenciis et excessibus aut eciam per priorem et alios seniores zelo sacre religionis fratres de suis exorbitanciis proclamentur atque puniantur absque personarum accepcione atque iuxta culparum quantitatem, qualitatem et exigenciam tales pene excedentibus infligantur, ut metus pene fiat meta transgressionis et culpe et aliis transeat in terrorem. 5. Eciam quod virtutem silencii, que est pacis caritatisque conservatrix et sacre religionis solidum fundamentum, contra sanctam regulam ac patrem statuta in singulis locis et temporibus prohibitis dei timore postposito in hac domo veraciter didicimus violari, inmitentes mandatis sancte regule ordinamus et volumus, ut silencium in oratorio, dormitorio et refectorio ceterisque locis conventualibus et maxima post completorium in ecclesia decantatum et nocturnis temporibus a personis huius domus regularibus cum debita diligencia conservetur, nec cuiquam cum hospitibus supervenientibus liceat loqui absque domni abbati aut prioris licencia speciali. Quicunque autem huiusmodi legem silencii transgredi presumpserit, pro qualibet vice per abstinenciam panis et aque se alia pena regulari puniatur. Quod si sepius correctus se emendare contempserit, per triduum sustineat penam levis culpe. Predictas eciam penas domnus abbas aut prior emendacionem promittentibus possunt in parte, sed numquam totaliter relaxare. 6. Eciam cum in malis desideriis fore dicatur omnis ociosus, qui eciam plus ceteris a demonibus, prout ex sanctorum scriptis colligitur, impugnatur, quare seriose volumus ut huius monasterii professi manuali seu corporali labori certis horis et temporibus et. certis ac debitis horis leccioni meditacionique insistant, prout in capitulo regule 48vo de opere manuum cottidiano plenius est distinctum. Qui eciam labor a priore aut presidente inter fratres tali cum discrecione distribuatur, ut infirmiores aut delicati laboris violencia non graventur. 7. Insuper quod proprietatis vicium in religioso incitamentum atque fomitem plurimorum aliorum prestat viciorum, propter quod eciam plurima monasteria teste experiencia tam in spiritualibus quam in temporalibus sunt collapsa. Ne autem hec dampnabilis proprietatis radix crescat aut germinet in hoc monasterio, sed prout in capitulo 33o regule continetur, radicitus amputetur, districte auctoritate apostolica nobis in hac parte tradita, precipimus et mandamus, quod nulla persona regularis huius monasterii proprium aut peculium habeat, sive occulte retineat nec quovis quesito colore ad sibi appropriandum acquirat, aut ab amicis, parentibus seu quibuscumque personis munera oblata pro se accipiat, sed omnia et singula ad domni abbatis arbitrium per ipsum distribuenda integraliter ei assignetur, nichil omnino habeat, nisi quod domnus abbas dederit aut iuste permiserit, prout in dicto capitulo regule continetuer, et ideo, ut huius vicii nequissime occasiones penitus ab hoc sacro monasterio auferantur, domno abbati ceterisque officialibus rerum temporalium administracionem habentibus, quorum interest aut quomodo intererit in futurum eadem auctoritate, qua supra firmiter et multum seriose committimus, ut fratribus omnibus et singulis maxime conventualibus sufficienter et honeste de omnibus necessariis secundum regulam proviedeant in victu pariter et vestitu et specialiter pulmentaria conventualia cum debita sollicitudine decoquantur et condiantur taliter, ut fiant esui apciora. Similiter ova, casei, pisces et fructus et fercula de eis preparanda secundum necessitatis exigenciam fratribus in refectorio et extra vescentibeis in debito numero et porcione secundum regulam omnibus tam senioribus quam iunioribus atque noviciis equaliter ministrentur, vinum pendulum et corruptum fratribus ministrandum prohibemus omnino, sed quod ipsi portant pondus laboriose conversacionis in conventu, provideatur eis de vino sano et convenienti ea quantitate et mensura, de quibus in regula capitulo 40mo de mensura potus habetur, quo reficiantur ad sufficienciam nature, ne ebrietatis aut crapule fratres incurrant vicium scandalosum. 8. Preterea quod servicium fratribus in refectorio edentibus impendendum totaliter in hoc monasterio, ut intelleximus, extat abolitum, unde tamen maior merces coram domino deo acquiritur, et ideo ad illud restaurandum statuimus et ordinamus, ut fratres sibi invicem in refectorio serviant et nullus excusetur ab huiusmodi officio, nisi gravatus egritudine aut in magis utili officio fuerit occupatus; dictique septimanarii refectorii sic prosequantur. sua ministeria ac eciam ingredientes et egredientes benediccionem diebus dominicis finitis matutinis accipiant, prout in capitulo 35 regule de septimanariis coquine est a beatissimo patre nostro Benedicto regulariter institutum. Leccio eccam ad mensam fiat a fratribus per ordinem, maxime ab hiis, qui edificare poterunt audientes. Panis quoque et vini atque ciborum reliquie, que in refectorio fratribus superfuerint distribuantur pauperibus aut in alios licitos convertantur usus, nec liceat fratribus de hiis dare vel intra aut extra refectorium retinere. Insuper seriose prohibemus, re carnes aut pulmentaria cum carnibus preparata in coquina conventus quovis modo decoquantur, ut tollatur occasio scandali, cum non solum a malo sed eciam a spe mali religiosis mentibus sit cavendum. 9. Amplius esum carnium et pulmentorum cum carnibus aut sagimine carnium conditorum omnibus personis regularibus huius monasterii sanis et fortibus umnino prohibemus, sic tamen quod abbas fratribus suis et aliis personis usum carnium concedendo locis et temporibus moderari potest secundum dictamen regule et capitulum extra "cum ad monasterium" et secundum constitucionem Benedicti pape duodecimi. Infirmis vero et omnino debilibus pro viriem suarum reparacione per abbatem aut eius locumtenentem esus carnium quociens necessarium fuerit in infarmatorio concedatur. 10. Ieiunium eciam regulare tam estate quam hiieme sic custodiatur ab omnibus sicut in capitulo 41o regule, tempora prandii et cene distinxit beatus pater noster Benedictus, in quibus tamen ieiuniis domnus abbas sic omnia temperet et disponat, qualiter anime solventur et fratres contra ipsum iustam causam non habeant murmurandi. 11. Porro quod maxima cura esse debet abbati de infirmis, ut provideatur eis de necessariis iuxta infirmitatum suarum exigenciam atque de ministerio congruenti. Volumus et ordinamus, quatenus domnus abbas per se et officiales suos ipsis infirmis atque debilibus provideat sufficienter de rebus communibus monasterii, ut in cibo, potu, lectisterniis ceterisque comodis nullumque defectum de necessariis paciantur. Deputet eciam domnus abbas infirmarium timentem deum, qui cum infirmis legat horas canoncas, si infirmi necessitas hoc exegerit, qui et sollicitus sit in cunctis eis necessariis procuradis. 12. Item ut regularis observancia dormituris atque dormientibus a fratribus intra vel extra dormitorium observetur, statuimus et ordinamus, ut omnes huius monasterii professi vestiti tunica, cugulla aut scapulari, cincti zonis aut fumibus dormiant et omnino semotis lectis de plumis et linteaminibus, lectisternia habeant de stratis simplicibus aut filtris aut matriciis sicut hactenus in monasteriis ordinatis fieri est consuetum. Possunt tamen pro ampliori capitis requie cervicalibus uti de plumis nec tunc aut aliis quibuscumque locis et temporibus camisiis uti audeant contra canonicas sancciones. Hec eciam lectisternia cum tecturis necessariis dentur a celerario, vel cui in hac parte domnus abbas commisit vices suas. Pensatis autem istis locis et temporibus et frigoris asperitate, sufficere credimus, quod quolibet monacho duas tunicas albas nocturnales et duas tunicas nigres aut griseas per diem deferendas, duas cugullas et duo scapularia propter locionem ipsarum rerum et propter vestitum certis temporibus alternandum. Addatur et pellicium in hyeme propter algoris asperitatem repellendam, similiter calige et pedules, que omnia ita per domnum abbatem provideantur singulis fratribus, ne contingat eos in illorum defectu aliquam penuriam sustinere. In dormitorio eciam celle fratrum minime claudantur, ut priori aliisque presidentibus pateat liber ingressus, et adolescensiores fratres non simul sed permixtim inter seniores dormiant iuxta sancte regule instituta. 13. Premissis igitur pro victi, vestitu, lectisterniis ceterisque necessariis tam sanorum quam infirmorum fratrum per nos statutis et ordinatis abusivam corruptelam usque modo in hoc monasterio contra regularia atque canonica statuta continuatam abolere cupientes, videlicet quod certa peccuniarum summa per singulos fuerit inter fratres distributa pro victu et vestitu firmiter prohibemus et omnino volumus, ne aliqua peccuniarum distribecio inter fratres professos huius monasterii per domnum abbatem aut quemcunque alium amplius fiat quovis modo, sed omnes reditus proventus atque fructus sive in peccuniis sive in aliis quibuscumque rebus ad hoc monasterium pertinentes ad domni abbatis arbitrium pro huius monasterii necessitatibus per se vel per celerarium aut alios officiales colligantur atque distribuantur et ad communes usus fratrum, prout expedit, reducantur. Frequenter eciam per domnum abbatem aut priorem in cellis fratrum fiat scrutinium propter opus peculiare declinanduum aut proprietatis vicium evitandum, et si quodquam circa fratrem repertum fuerit, quod abbas non dederit aut iuste permiserit, sed sibi proprio nutu appropriaverit, per domnum abbatem aut priorem graviter puniatur et talis res quam, quam sibi approppriaverit, ab eo penitus auferatur. 14. Ut autem domnus abbas in rerum temporalium occupacione nimirum non gravetur, quo magis ad spiritualia promptus reddatur, in se et aliis promovenda volumus et ordinamus, quod ipse de consilio seniorum constituat celerarium, infirmarium et specialiter plebanum coram laicis prebentes exemplum bonorum operum et religiose in verbis, actibus et habitu se conservent, qui eciam ad eius scilicet abbatis voluntatem in rebus percipiendis, distribuendis ac custodiendis pro communi utilitate huius monasterii sua fideliter officia prosequantur, debentque ipsi officiales tociens quociens abbati conveniens visum fuerit, in anno fidelem coram senioribus monasterii facere racionem. Similiter et domnus abbas semel in anno coram dictis senioribus et officialibus per computacionem statum domus ostendere et in registrum redigere, ut sic tam abbatis quam officialium sollicitudo et diligencia cognoscatur. 15. Item mulierum presencia, aspectus et colloquia propter vicinum castitatis naufragium a viris religiosis summo studio sunt cavenda, nam ex mulierum familiari contubernio fortes, sapientes et plerumque, qui videbantur devoti, in carnis lubricum sunt prolapsi, ut ex sacris scripturis et cottidianis experimentis clare constat. Ut autem tanti mali ab hac congregacione sacra occasionem auferamus, districte precipimus et mandamus, ut nulla mulier infra septa huius monasterii, que fore decernimus totum monasterium cum locis et officinis muro circumferenciali precinctis amplius ingrediatur, nullaque persona regularis mulierem aut mulieres introducat ad loco conventualia sive ad officinas aut ad alia loca infra eadem septa monasterii inclusa, nec cum ingredientibus temeritate propria loquatur mulieribus nec sedeat, stet, bibat vel manducet et in nullo penitus eisdem communicet, sed in quantum prevalet, eas expellat, ut ab ingressu huiusmodi ab omnibus arceantur. Quicumque autem ex fratribus secus attemptare presumpserit, secundum excessum per domnum abbatem gravissime puniatur. Quia vero communis itinerancium et peregrinancium strata ecclesiam huius monasterii contingit, insuper et vicisse mulieres non habent, ut intelleximus, ecclesias, in quibus frequentaretar celebracio missarum, idcirco de speciali indulto concedimus, ut mulieres a parte illa, que viam et stratam respicit, in medium ecclesie dumtaxat et locum, qui muris et cancellis absque mora distingwi et obfirmari debet, ut nullus mulieribus alterius nec ad chorum ante net ad chorum retro, nec ad crippam, nec ad ambitum eis patere possit accessus, in medio solum omnibus diebus missarum solempniis et divinis laudibus interesse et divinum auxilium valeant implorare. Quare fratres hortamur in domino, ut propter huiusmodi mulierum frequenciam sine omni levitatis et suspicionis nota in silencio et matura se conversacione preservent. 16. Item sicut frequens mansio in monasterio monachis spiritualis vite maximum prestat iuvamentum, ita exitus a monasterio et cum secularibus personis conversacio devocionem monasterialem plerumque minuit, aliquociens totaliter eciam extingwit, ideo statuimus et ordinamus, ut monachus huius loci per domnum abbatem rara concedatur egrediendi de monasterio licencia, nec nisi ex evidenti necessitate aut utilitate, quam egressurus teneatuer domno abbati exponere luculenter. Egressuro vero prefigatur terminus, infra quem si cessantibus impedementis legitimis venire neglexerit, tamquam fugitivus ordinis per omnia puniatur. Egredientes vero non utantur mitris alnuciis, sed palliis aut cappis pluvialibus cum scapularibus et aliis vestibus ordinatis, que devocionis atque monastici ordinis redoleant coram laycis honestatem. 17. Item sicut novelle plantaciones debitis fomentis enutrite et convenienter aquarum rivis irrigate crescunt in robora forciora adeo ut tempore suo dilatentur frondibus venustentur floribus et fructum dulcissium parturiant ad vescendum, ita novicii novelli ingredientes ob spem sanccioris vite monasteria si salutaribus doctrinis et exemplis, si in disciplina morum, si in paciencia et humilitate omnimoda et maxime in regularibus observanciis bene informati fuerint a magistris divina suffragante gracia cum professi fuerint, per sanctam conversacionem crescentes in viros perfectos alios eciam instituere poterunt sancte predicacionis verbo pariter et exemplo. Quapropter statuimus et ordinamus, ut ex fratribus maturus instituatur a domno abbate pro noviciorum magistro, qui superlucrandas animas eorum curiose intendat, regulam eis legat et exponat in anno probacionis, prout in capitulo 58vo regule est distinctum, in quo probacionis anno psalterium ex integro cordetenus discant, deinde legere cantare et alia cerimonialia ordinis scire studeant magistro ipsos cum omni a sollicitudine informante. Novicii in etate legitima scilicet post annum xiiiim constituti finito anno probacionis recipiantur ad professionem quantum in bonis moribus et ad sufferendum ordinis rigorem fuerint approbati, et facta professione in ecclesia statim in eisdem loco et tempore induantur habitu monachali et installentur eadem die superius in stallis monachorum nulla deinceps inter ipsos et seniores [...] lectisterniis nisi forte ex causa racionabili pro conservanda frugalitatis parsimonio domnus abbas vinum pro iuvenibus ad tempus decreverit moderandum. Tempore autem noviciatus ipsi novicii stalla et subsellia habeant bassiora in choro et in stando sedendo [...] monachis per omnia se conforment qui eciam novicii non domicelli sed novicii, post professionem vero fratres ut alii vocitentar. Habeant eciam ipsi novicii cellam, in qua mediteri discant et orent et in eadem magister eorum ipserum corrigat negligencias et excessus. 18. Porro domnum abbatem exhortamur in domino Jesu Christo volentes omnino, quod attenta cura pastorali, quam in hoc generabili? monasterio omnia premissa nostra statuta, ordinata atque mandata, que ad honorem Dei et animarum salutem pro inicio reformacionis personarum regularium huius monasterii edidimus, ipse observare et aliis observanda precipere studeat cum effectu nec ea per suam aut prioris ceterorumque officialium negligenciam transire paciatur in collapsum, pro hac sua sollicitudine laudabili a Christo domino graciam in presenti et in futuro eterne vite premia recepturus. Si vero negligens, remissus aut eciam inobediens, quod absit, repertus fuerit in observancia premissorum et frenum per dissimilacionem perniciosam sibi et suis contra regularia atque nostra statuta laxaverit, postquam hoc ad nostram sive eciam ad aliorum visitatorum successorum nostrorum noticiam pervenerit, dignitatis atque officii sui iacturam tamquam ordinis prevaricator et contemptor sancte regule poterit non inmerito formidare. 19. Quicunque vero monachus huius loci cuius cunque condicionis, status aut gradus fuerit, domno abbati in premissorum debita execucione rebellis et inobediens fuerit, hic talis ammoneatur semel et iterum, quod si in sua pertinacia perstiterit, ex tunc sit inhabilis ad quascunque dignitates, officia et administraciones in ordine obtinendas, careatque voce in capitulo, singulis eciam sextis feriis per panis et aque abstinenciam puniatur. Crescente insuper contumacia et rebellione, tam diu carceri mancipetur, quousque vexacione intellectum sibi dante statutis nostris ymo verius ordinacionibus sancte regule obedienter atque humiliter se submittat. 20. Quamvis autem predicta nostra monita et plura alia ex regula clare elici possunt, quod tamen ipsa in toto vel in parte usque modo sunt obmissa, necesse habuimus nostris scriptis ymo mandatis et ammonicionibus eadem ad huius monasterii professorum memoriam revocare. Verum quod in nostra hac carta alique fieri mandamus alique vero, ne fiant, prohibemus, nonnulla eciam ordinamus et statuimus, ex quibus alique persone scrupulose in suis conscienciis reatum et culpam venialis sive eciam mortalis peccati propter transgressionem huiusmodi incurrere se verenter, nos volentes saluti animarum eorundem quantum racionabiliter possumus consulere et conscienciarum scrupulum, quo ad premissa removere, eadem auctoritate apostolica, que supra presentibus nostris literis declaramus, quod non fuit nec est intencionis nostre pro transgressione omnium et singulorum predictorum statutorum, prohibicionum, ordinacionum, voluntatum restriccionum atque mandatorum nostrorum in eadem carta sub quacunque forma verborum positorum personas regulares dicti monasterii ad culpam, sed ad temporalem penam dumtaxat obligare, ipsis transgressoribus iuxta carte continenciam sive eciam secundum presidentis discrecionem et arbitrium infligendam, nisi forte, quod absit, contemptus esse transgressionem premissorum tantus intervenerit aut ipsa transgressio talis fuerit, quod circumscriptis eciam nostris statutis ipsos transgressores ad culpam ex lege divina vel ex regula obligaret. 21. Hanc autem nostrarum ordinacionum, ammonicionum, statutorum, voluntatum atque mandatorum nostrorum cartam pro reformacione salubri huius monasterii per nos editam, singulis quatuor temporalibus coram toto conventu per priorem, aut cui ipse commiserit, in capitulo legi volumus et mandamus usque ad proxime futuram huius monasterii visitacionem, ne aliquis per ignoranciam premissorum se valeat excusare, amplius nos reservamus nobis et successeribus nostris auctoritate apostolica instituendis visitatoribus auctoritatem addendi, minuendi, corrigendi et declarandi circa omnia et singela premissa, prout in hiis necessitas exigit et requirit. Priori eciam, qui pro tempore fuerit, seriose precipimus, ut presentem cartam diligenter custodiat nobis aut sucessoribus nostris pro reformacione, huius monasterii deputandis, in sequenti visitacione presentandam, quam quidem cartam in suis omnibus et singulis articulis nullus quacunque dignitate aut auctoritate preterquam apostolica prefulgeat, audeat revocare. In quorum omnium et singulorum evidens testimomum presentem nostre reformacionis cartam nostrorum sigillorum appensionibus studuimus communire. Datum in Lambach die duodecima mensis marcii anno Domini millesimoquadringentesimo et decimo nono.