Sacrosancta et generalis synodus Constanciensis venerabilibus fratribus archiepiscopo Maguntino et Argentinensi ac Herbipolensi episcopis salutem et dei omnipotentis benedictionem. Ad compescendos conatus nepharios per- versorum, qui personas et loca ecclesiastica super bonis et iuribus suis offen- dere ac multiplicibus perturbare molestiis non verentur, tanto magis decet per sacrum generale concilium oportuno remedio providere, quanto per amplius turbaciones huiusmodi et molestie in divine maiestatis offensam necnon eccle- siastice libertatis redundare dispendium dinoscuntur. Dudum siquidem, cum in diversis mundi partibus consules civitatum et rectores necnon alii, qui potesta- tem habere videbantur, tot onera frequenter imponerent ecclesiis, ut de- terioris conditionis factum sub eis sacerdocium videretur, quam sub Pharaone fuisset, qui legis divine noticiam non habebat quique omnibus aliis servituti subactis sacerdotes et possessiones eorum in pristina libertate dimisit et de publico eis alimoniam ministravit, in concilio Lateranensi ecclesie immunitati providendo sub anathematis districtione prohibitum extitit, ne consules, recto- res aut alii predicti ecclesias et viros ecclesiasticos talliis seu collectis vel ex- actionibus aliis aggravare presumerent transgressores et fautores eorum pre- cipiendo anathematis sententie subiacere, donec satisfactionem impenderent competentem et eciam deinde in generali concilio edictum fuerit, quod si epi- scopi forte simul cum clericis, eciamsi tantam necessitatem vel utilitatem in- spicerent, ut absque ulla coactione ad relevandas communes utilitates vel ne- cessitates, ubi laicorum non suppeterent facultates, subsidia per ecclesias laicis ducerent concedenda minime super hoc consulto Romano pontifice, concessiones et sentencie, que a talibus vel de ipsorum mandato forent promulgate, essent irrite et inanes nullo umquam tempore valiture, ac eciam in ipso geuerali concilio decretum extitit, illum, qui infra tempus sui regiminis propter fra- ctionem, constitucionum vel sanctionum huiusmodi sustineret, anathema tam- quam post illud non esset ad satisfactionis debitum compellendus necnon ipsius successorem, qui non satisfaceret infra mensem, mouere ecclesiastica censura conclusum, donec satisfaceret competenter cum succederet in onere qui sub

stitueretur in honore. Postmodum vero felicis recordacionis Honorius papa tercius attente considerans, quod quondam Fredericus secundus olim Romano- rum imperator, tunc sub obediencia et devotione sancte Romane ecclesie per- sistens, ad laudem eiusdem ecclesie et sacri decus Romani imperii cupiens, ut expurgatis quorundam erroribus et iniquis statutis penitus destitutis de cetero ecclesie et ecclesiastice persone plena vigerent quiete et secura libertate gauderent, ac pie et iuste attendens, quod quorundam perversorum iniquitas adeo habundaverat, ut non dubitarent contra ecclesiasticam disciplinam et sa- cros canones statuta sua consurgere adversus ecclesiasticas personas et eccle- siasticam libertatem, edictali lege huiusmodi statuta iniqua irritaverat et pre- ceperat irrita nunciari et omnia statuta et consuetudines, que civitates et loca, postestates vel consules aut quecumque persone contra libertatem ecclesie vel personas ecclesiasticas huiusmodi edere aut servare temptarent contra canonicas vel imperiales sanctiones de ipsorum capitularibus infra duos menses post ipsius legis publicationem penitus aboleri facerent et, si de cetero talia at- temptarent, illa ipso iure decrevit esse nulla et eos sua iurisdictione privatos necnon locum, ubi deinceps talia presumpta fuissent, banno mille marcharum auri fisco imperiali preceperat subiacere, potestates vero, consules, statutarii et scriptores statutorum predictorum necnon consiliarii locorum ipsorum, qui secundum statuta et consuetudines memorata iudicarent, ex tunc essent ipso iure infames, quorum sententias et actus legittimos statuerat aliqualiter non tenere, quodque, si per annum prefatarum constitucionum inventi forent con- temptores, bona eorum per totum suum imperium mandavit impune ab omni- bus occupari, salvis nichilominus aliis penis contra tales in eisdem generalibus conciliis promulgatis. Et insuper voluit idem tunc imperator, quod nulla com- munitas vel persona publica seu privata collectas seu exactiones, angarias vel perangarias ecclesiis vel aliis piis locis aut ecclesiasticis personis huiusmodi imponere seu invadere ecclesiastica bona presumeret; quod si secus faceret et requisita ab ecclesia vel imperio huiusmodi emendare contempneret, tripliciter refunderet et nichilominus banno imperiali subiaceret, quod sine satisfactione debita nullatenus remitteretur. Statuerat insuper, quod, quecumque communitas vel persona per annum in excommunicacione propter libertatem ecclesie vio- latam persisteret, ipso iure similiter dicto banno imperiali subiaceret, a quo nullatenus extraheretur nisi prius ab ecclesia beneficio absolucionis obtento. Et insuper ordinaverat, ut nullus ecclesiasticam personam in criminali questione vel civili ad iudicium seculare trahere presumeret contra easdem canonicas sanctiones et constituciones imperiales; quod si secus faceret, actor a suo iure caderet et iudicatum non teneret et iudex foret extunc iudicandi auctoiitate privatus, quodque iudices temporales, qui clericis et personis ecclesiasticis iusticiam denegare presumerent, tercio requisiti suam iurisdictionem amitte- rent. Constitucionem ipsam de consilio eciam fratrum suorum sancte Romane ecclesie cardinalium, qui tunc erant, auctoritate apostolica approbans et con- firmans, ipsam mandavit inviolabiliter observari necnon statutarios et scriptores

ac violatores predictos excommunicatos eadem auctoritate nunciari. Et deinde ad audienciam dive memorie Caroli quarti eciam Romanorum imperatoris semper augusti deducto, quod nonnulle seculares persone in potestatibus et officiis publicis constitute, videlicet duces, marchiones, comites, barones et alii domini temporales necnon consules civitatum, opidorum, villarum et locorum rectores in diversis provinciis eiusdem imperii dei timore postposito statuta singularia et iniquas ordinaciones motu proprio et de facto contra ipsas personas eccle- siasticas et ecclesiarum libertates ac eorum privilegia condiderant illisque de facto et publice utebantur contra canonicas et legittimas sanctiones, utpote quod nulla bona temporalia in potestatem ecclesiasticam transferrentur et, ne clerici in sacris ordinibus constituti ad agendum et testificandum in civilibus et maxime in piis causis aliquatenus admitterentur, quodque excommunicati laici et publice denunciati in civili foro minime repellerentur et insuper pre- dicti domini temporales, consules et rectores per secularem potestatem res et bona clericorum occuparent, arrestarent et oblaciones Christi fidelium minue- rent atque restringerent exactiones et tallias indebitas de bonis et redditibus ecclesiarum exigerent et extorquerent possessiones ecclesiarum et personarum earundem devastarent incendiis et rapinis contractus inter clericos et laicos factos legitime ad libros civitatum, villarum et locorum predictorum inscribere et sigillare recusarent donataque et legata ad fabricas et ecclesiarum structuras contra prelatorum voluntatem ac aliorum, quorum intererat temere usurpare presumerent ac in fraudem et odium clericorum de bonis etiam et rebus eorun- dem clericorum, que non causa negociacionum, sed pro eorum propriis usibus per eorum terras ducebant seu duci faciebant, theolonium exigere et recipere non verebantur et confugientes ad ecclesias et earum cimiteria inde extrahere contra canonicas et imperiales sanctiones huiusmodi presumpserant et presu- mebant. Idem Carolus imperator tamquam christianissimus princeps volens in premissis providere de remedio salutari, eciam de quorundam principum, du- cum, comitum, baronum fideliumque aliorum sacri imperii sepedicti consilio et auctoritate imperiali quecumque statuta et consuetudines predicta tamquam per civiles et canonicas sanctiones expresse reprobata cassavit, irritavit et annulavit, ac cassa et irrita nulliusque esse voluit roboris vel momenti; pre- cipiens sub imperialis banni pena universis et singulis principibus ac dominis temporalibus consulibus, potestatibus et aliis in officiis publicis in eodem im- perio constitutis, quatenus extunc ipsorum statuta et ordinaciones, sicut in preiudicium ecclesiastice libertatis edita fuerant, omnino revocarent et de luce tollerent, quodque secundum ea non iudicarent amplius nec sententias dicta- rent aut de eisdem in iudicio vel extra iudicium quomodolibet pro se et contra eandem ecclesiasticam libertatem potirentur. Pronunciavit insuper et eadem decrevit auctoritate, quod, quicumque laicus, cuiuscumque status aut condicionis existeret, ausu sacrilego et proprie temeritatis audacia sacerdotem vel clericuni secularem vel religiosum diffidaret, proscriberet, captivaret, spoliaret, occideret, mutilaret aut in carcere detineret vel huiusmodi maleficia perpetrantes scienter

receptaiet vel eis favorem prestaret, preter penas a sacris canonibus ac lega- libus sanctionibus in tales inflictas eo ipso redderetur infamis ac omni honore privatus nec ad placita vel consilia nobilium admitteretur quovismodo; hortans insuper in domino et requirens ecclesiasticos prelatos in illis partibus, in qui- bus committerentur talia, constitutos, ut legem imperialem huiusmodi per eorum ecclesias et synodos publicarent, ne transgressores huiusmodi per simulatam ignoranciam suam valerent in hac parte maliciam excusare, prout in consti- tucionibus et sanctionibus conciliorum et Honorii predictorum ac imperialibus prefatis plenius continetur. Cum autem, sicut lamentabili querela dilectorum ecclesie filiorum magistri et fratrum hospitalis beate Marie Theotonicorum Ie- rosolimitani uuper accepimus, nonnulli principes, duces, comites, barones ac alie seculares potestates earundem constitucionum et sanctionum canonicarum et legalium forsan ignari et contra ipsos a magistro et fratribus predictis com- muniter vel divisim tallias et gabellas et alias exactiones illicitas hactenus extorserint et adhuc extorquere nitantur ac eciam bona magistri et fratrum predictorum eciam communiter vel divisim invaserint, arrestaverint, occupa- verint, detinuerint et suis usibus applicaverint, necnon occupare, invadere, arrestare, detinere et eisdem usibus suis applicare similiter de facto presumant in animarum suarum periculum necnon magistri et fratrum predictorum non modicum preiudicium atque dampnum; nos ipsis magistro et fratribus in pre- missis oportune providere. volcntes, fraternitati vestre per hec nostra scripta in virtute sancte obediencie districte precipiendo mandamus, quatenus vos vel duo aut unus vestrum per vos vel alium seu alios magistro et fratribus pre- dictis communiter vel divisim contra quoscumque transgressores et violatores constitucionum et sanctionum earundem, cuiuscumque status, dignitatis et excellentie fuerint, efficacis defensionis auxilio assistentes, non permittatis eos contra canonicas et legales sanctiones et constituciones huiusmodi indebite molestari necnon easdem constituciones, ubi et quando expedire videritis, sol- lempniter publicantes faciatis transgressores et violatores huiusmodi, si et prout iustum fuerit ac ubi et quociens expedierit, tamdiu excommunicatos aut ana- thematizatos publice nunciari, donec ab earundem talliarum, collectarum, imposicionum et quarumlibet extorsionum necnon bonorum magistri et fratrum predictorum invasione, arrestacione, occupacione, detencione et appellacione omnino desistant, necnon eciam efficaciter restituant eisdem magistro et fra- tribus occasione premissorum per eos communiter vel divisim lesis seu gra- vatis tallias, gabellas et exactiones ipsas ac eciam bona magistri et fratrum predictorum arrestata, occupata, detenta et applicata communiter vel divisim ipsis aut, que per se vel alios illo pretextu quomodolibet receperunt, ymmo verius temere et illicite usurparunt, a se libere et omnino relaxent ac m ma- nibus vestris iuraverint, quod de cetero talia non conmittant et ea commit- tentibus non prestent auxilium, consilium vel favorem, contradictores per cen- suram ecclesiasticam et alia iuris oportuna remedia compescendo, invocato eciam ad hoc si opus fuerit auxilio brachii secularis. Ceterum, si forsan huius

modi transgressorum et violatorum vel ea fieri mandancium ipsisque consen- ciencium seu dancium in illis per se vel alios directe vel indirecte, publice vel occulte auxilium, consilium vel favorem presencia pro monicionibus et requisicionibus per vos de ipsis faciendis tute, secure vel commode haberi nequiret nos vobis moniciones et requisiciones huiusmodi ac citaciones quas- libet per edicta publica et locis affigenda publicis, de quibus sit verisimilis coniectura, quod ad noticiam dictorum citatorum et monitorum huiusmodi pervenire valeaut, faciendi plenam et liberam concedimus tenore presencium potestatem; volentes, quod moniciones, requisiciones et citaciones huiusmodi perinde ipsos citatos, requisitos et monitos, ut premittitur, arctent, ac si eis facte et insinuate presencialiter et personaliter extitissent; non obstantibus tam pie memorie Bonifacii VIII, quibus cavetur, ne aliquis extra suam civitatem vel diocesim nisi in certis exceptis casibus, et in illis ultra unam dietam a fine sue diocesis ad iudicium evocetur seu ne iudices extra civitatem et dio- cesim, in quibus deputati fuerint, contra quoscumque procedere aut alii vel aliis vices suas committere seu aliquos ultra unam dietam a fine diocesis eorundem trahere presumant, dummodo ultra duas dietas aliquis auctoritate presentium non trahatur ac de personis ultra certum numerum ad iudicium non vocandis quam aliis constitucionibus apostolicis contrariis quibuscumque aut, si aliquibus communiter vel divisim a sede apostolica indultum existat, quod interdici, suspendi vel excommunicari aut extra vel ultra certa loca ad iudicium evocari non possint per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mencionem. Datum Constancie ii nonas septembris anno a nativitate domini millesimo quadrin- gentesimo decimo septimo, apostolica sede vacante.

IV, 235 v. Ioh. 46. Edd. Caorsinus D. Senncr F. 4 verso.