In nomine Domini Amen. Ad perpetuam rei memoriam. Quia tunc multis er- rorum et dubiorum incommodis prudenter occurrimus, dum gesta aetatis nostrae li- terarum firmitatibus et testium annotatione perhennamus: proinde nos Wladislaus Dei gratia Rex Poloniae, nec non terrarum Cracoviae, Sandomiriae, Syradiae, Lan- ciciae, Cuyaviae, Lythuaniae Princeps supremus, Pomeraniae, Russiaeque dominus et haeres etc. cunctorum notitiae tam praesentium quam futurorum harum serie commendamus. Ex quo aeterni Regis dispensatio ineffabili cuncta disponens ratione. nos de gentilitatis eduxit erroiibus, et ad regalis dignitatis fastigium, quamvis no- stris insufficientibus meritis, digna ta est evocare, ad hoc praecipue sedula medita- tione propositonun nostrorum studia dirigimus, curamque nostrae internae diligentiae deputamus, ut hos terrarum nostrarum Lythuaniae indigenas et subditos, praesertim quos in vetusti erroris caligine olim constituti socios tenebrarum habuimus, quosque per assumptionem sacrae fidei catholicae ad gremium sanctae matris Ecclesiae, illo volente, qui coelestia painter et terrena moderatur et dirigit, adtulimus per assue

4

factionem et habitudinem ac scientiam piorum operum, sine quibus ipsa fides est vacua, in lucis filios convertamus, horum tamen ope pariter et opera, quorum ani mos sapientiae et doctrinae plenitudo decoravit, videlicet in fundamentis et profun- ditatibus scripturarum expertorum, quorum etiam consilio thronus roboratur regius, ut eorum virtutis actibus reipublicae stabilitas semper salubribus proficit incrementis. Sane dulcescebat in auribus nostris crebrius nobis repetita memoria illorum devo- tissimorum Principum, qui in partibus regionum suarum Gymnasiorum locabant stu- dia, et vocatione doctarum personarum defectus et errores patriarum suarum elimi nare et evellere satagebant, quorum exemplis cor nostrum refloruit et ad executio- nem propositorum per ipsos pia consideratione productorum incepit cordintine aspi rare. Videmus siquidem et ad oculum experimur, qualiter Parisius per convocationem et congregationem peritorum, scientificorum et prudentum Franciam irradiat et ve nustat; quomodo Bononia et Padwa Italiam fortificat et exoraat; qualiterque Praga Bohemiam illuminat et extollit, aut quomodo Uxonia totam fere Almaniam clari- ficat et foecundat. Profecto ad hoc summi dispositione praesidii plurimarum terra- rum obtinuimus principatum et regni Poloniae recepimus dyadema, ut ipsum reg- num claritate doctarum personarum illustremus, quarum doctrinis defectus et umbras eius possemus evellere, ipsumque caeteris regionibus coaequare. Non dubitantes id ipsum subditis regni praedicti et ten-arum nostrarum salubriter profuturum, in Cra covia civitate nostra locum ubi Studium vigeat generale in qualibet licita facultate. de consensu, voluntate et scientia ac indulto Sanctissimi in Christo patris domini et domini Bonifacii Dei providentia Papae IX. Sacrosanctae Romanae et universalis Ecclesiae Summi Pontificis, ipsum benigne per bullarum suarum concessionem con- firmantis, utpote in theologica seu Sacrae Scripturae, Iuris canonici. Legum, Phi- sicae et Artium liberalium facultatibus nominandum, eligendum, constituendum, po- nendum et ordinandum ac erigendum duximus et tenore praesentium facimus tem- poribus perpetuis duraturum. Sitque ibi scientiarum praevalentium margarita, ut viros producat consilii maturitate conspicuos,-virtutum ornatibus redimitos et diver- sarum facultatum doctrinis eruditos; fiatque ibi fons doctrinarum irriguus, de cuius plenitudine hauriant universi literalibus cupientes imbui documentis. Eiusdem Studii generalis, quod in praedicta civitate Cracoviensi, Deo auxiliante, ad decus nostrae sacrae Coronae Poloniae instaurandum decrevimus, incrementa felicia ampliare fre- quentius affectantes et longinquarum incolas regionum ad eius allicere desiderantes accessum: universis et singulis clericis, laycis et Scolaribus, cuiuscumque ordinis, conditionis et status existant, et signanter Rectoribus Universitatis, Doctoribus, Ma- gistris graduatis, Baccalariis, Studentibus, Scriptoribus, Stationariis et Bedellis ac eorum familiáribus quibuscunque, qui se gratia studii in civitatem praedictam Cra- coviensem contulerint et ibidem moram traxerint, articulos subscriptos, in praesenti cyrographo contentos, irrefragabiliter tenere promittimus et servare. Quos etiam fa- voribus gratiosis prosequi volumus, ipsosque et eorum quemlibet in suis iuribus, privilegiis, libertatibus, imnranitatibus, statutis, gTatiis et consuetudinibus singulis, quae in Studiis generalibus tenentur et servantur, servare, tenere, defensareque vo lumus ac tueri. Omnesque et singulos clericos, Scolares, studentes laycos etc. ad prae- fatam civitatem Cracoviensem causa studiorum, ut praemittitur, temporibus futuris accedentes, in accessu ad eam et recessu ab ipsa, cum omnibus eorum rebus, scili cet equis, libris, vestimentis, lectisterniis, utensilibus, pecuniis et supellectilibus ab

omnibus dationibus, solutionibus, passibus, pontibus, castris, custodiis, gabellis, pe- dagiis pedalibus, decimis et oneribus, quocumque nomine censeantur, ex certa nostra scientia eximimus et auctoritate regia liberamus, volentes, quod a praedictis Scola ribus seu studentibus, qui sibi per se ipsos, per amicos aut per quascumque perso nas provisiones facere voluerint in esculentis et poculentis ac victualibus ad usum vitae spectantibus, in bladis, frumentis, farina, braseo, ceruisia martiali et quacum- que alia, vino et aliis potionibus, lignis et aliis necessariis per aquas et terras, quas regni et dominiorum nostrorum complectitur amplitudo, nulla penitus thelonea et dationes requirantur seu decimae, nec eos carnifices, pistores et molendinatores aggravent et perturbent, ab ipsis Scolaribus et studentibus pro macellis, emolimentis et pistrinis plusquam a civibus et incoPs civitatis Cracoviensis exigere et extorquere praesumentes. Ne autem sub habitu vel nomine studentium a mercatoribus vel aliis fraus in praemissis valeat exerceri, volumus in hac parte, ut iuxta qualitatem per- sonarum iuramento ipsarum credatur, si a ducentibus provisiones huiusmodi merito visum fuerit exigendum, vel testimonia literalia Rectoris Universitatis studii supra- dicti ab ipsis recipiantur, quibus in hoc casu fidem £,b omnibus volumus plenariam adhiberi. Praeterea si aliquis studentium aut Scolarium ad civitatem Cracoviensem ratione studii proficiscens, in tenis regni nostri per praedones et maleficos spoliatus, praedatus aut dampnificatus fuerit in rebus et bonis suis quibuscumque publice vel occulte, cum plena et totali diligentia operam apponemus et apponi faciemus, ut praedicti malefici et praedones per officiales regni nostri inquirantur, et ablata eo- rundem Scolarium seu studentium ab eis repetantur, per ipsosque officiales nostros tales malefici pro possibilitate corrigantur. Et ut ordo debitus et rigor ordinatus in Studio generali praedicto Cracoviensi per Scolares iugiter observetur, volumus, ut omnes Scolares et studentes Cracoviam accedentes, ibidem causa studiorum moraturi. proprium Eectorem habeant, qui in civilibus causis ipsos iudicet, habeatque iuris- dietionem ordinariam super omnes, cui sub onere iuramenti debitum obedientiae praestare et honorem exhibere teneantur; nec ullus unquam in eisdem civilibus cau- sis studentes et Scolares Universitatis Cracoviensis, cuiuscumque status et conditio- nis fuerint, alibi coram iudice alieno ecclesiastico vel saeculari audeat convenire. A sententia autem Rectoris praedicti nullus appellare valeat vel supplicare, aut res- titutionem in integrum petere, et si appellatum fuerit, ipsius appellatio non recipia- tur, nec appellans per aliquem iudicem ecclesiasticum vel saecularem audiatur, sed Rectoris sententia in suis clausulis inviolabiliter observetur. Verum tamen si de nul- litate vel iniustitia argueretur eadem Rectoris sententia, per consiliarios Universi tatis de ipsius viribus et iustitia cognoscatur, et quod iuridicum fuerit, per ipsos in ea decernatur. Insuper Rector praedictus Scolares et studentes suos in causis cri- minalibus levioribus, ut' puta pro capillatione, offensioneque cum palmo aut pugno ad effusionem sanguinis, ac contentione qualibét non enormi habeat iudicare, nec ob hoc ipsi Scolares et studentes vel eorum familiares atque servi ad extranea iu- dicia evocentur et trahantur. Si autem, quod Deuá auferat, studens Scolaris vel alius praedictorum in furto, adulterio, stupro, homicidio aut aliquo crimine capitali et ignominioso notorie fuerit deprehensus, illorum cognitio non debet ad Rectorem pertinere, sed statim taliter deprehensus Scolaris, si clericus fuerit, ad episcopale iudicium remittitur, si vero laycus, nostro iudicio subiacebit. Etiam quilibet Scola ris laycus, Bedellus, Stationarius aut ipsorum familiaris, si de crimine homicidii,

incendii, adulterii, membrorum mutilationis, aut letali vulnere vel quocumque nefario excessu fuerit accusatus, extunc non secundum consuetudinem patriae aut regni no- stri, nec secundum Statuta ipsius, sed iuxta leges per nos aut iudicem deputatum taliter accusatus debebit iudicari, quinimo per proborum hominum attestationes ad expurgationem illati criminis admittatur. Porro si aliquis Scolaris vel studens aut quicumque praedictorum, pro quocumque crimine aut excessu magno sive parvo fuerit inculpatus, nullus ipsum capere vel detinere audeat, nisi cum Rectoris familia et de ipsius requisitione speciali. Item si Rector contra aliquem de sua iurisdictione iuste processerit et secundum formam Statutorum ipsum de Universitate excluserit, stu- diorumque commodis privaverit, ad requisitionem ipsius Rectoris talis privatus de civitate utraque tam Cracoviensi quam Kazimiriensi, et aliis de novo locandis et Cracoviensi ac Kazimiriensi in posterum adiungendis, per Advocatos, cives et in colas earundem protinus expellatur, nullusque talem in suo hospitio aut mansione seu domicilio audeat colligere et fovere, vel sibi de necessariis vitae in victu et amictu aliquid ministrare. Si autem Scolaris vel studens vel alius de praedictis sen- tentiae vel mandato Rectoris цon paruerit et Rectori suo contumax fuerit et rebellis, ad requisitionem eiusdem Rectoris teneantur Advocati et Consules civitatum prae- dictarum eorum familiam mittere ad dicti rebellis pertinaciam compescendam. Haec autem Statuta in praesentibus contenta uteris, sub poena decem marcarum grosso- rum Pragensium, quae fisco Scolarium debet applicari, statuimus firmiter observanda: qua poena Statutorum praescriptorum et subscriptorum punire volumus transgressores. Statuimus etiam, ut quotienscumque aliquos Scolares in qualibet facultate per Doctores seu Magistros ad privatum examen more consueto poni contingerit, super illos Cancella- rius noster, qui pro tempore fuerit, tamquam supremus approbandi ipsum examen omnimodam habebit potestatem. Item ordinabimus praedictis Scolaribus unum Camb- sorem vel Iudaeum in civitate Cracoviensi, qui habeat sufficientem pecuniam ad mu- tuandum ipsis super bonis pignoribus, qui de usura non plus exiget, nisi unum gros- sum de marca qualibet infra mensem. Demum Statuta per Doctores et Magistros Universitatis praedictae Cracoviensis condenda, quae in aliorum studiorum Univer- sitatibus iuxta possibilitatem servari poterint, volumus pro ipsorum Studio confir mare. Et ut Doctores, Magistri, Licentiati, Baccalarii, studentesque Universitatis Cracoviensis praedictae eorum lecturas, exercitia et actus doctrinarum liberius et magis commode valeant et poterint exercere, pro habitatione Magistrorum et pro quotidiano ac communi congressu studentium et Scolarium Universitatis studii prae- dicti Cracoviensis domum nostram, quae Stepbani Panchirz fuerat et vocabatur, quam et Gersdorf olim civis Cracoviensis babebat, in platea Sanctae Annae sitam. prout in eius latitudine, longitudineque et amplitudine est limitata et distincta, de- crevimus assignandam, ipsam ab omnibus solutionibus, dationibus, tributis, convici- niis, exactionibus, iudiciis, iuribus et consuetudinibus, impositionibusque onerum et angariarum liberantes, quam Universitati praedictae appropriamus, incorporamus, adiungimus perpetue et in aevùm, nihil iuris in ea et dominii pro nobis et successo- ribus nostris reservantes, quam eisdem iuribus, libertatibus et gratiis, et signanter in libertate fugitivorum et aliis, quibus dedicatae fruuntur ecclesiae, uti frui volu mus et gaudere, per ipsos Doctores, Magistros et Collegiatos tenendam, habendam et perpetuis temporibus possidendam. Caeterum pro maiori stabilimento Studii ge neralis Cracoviensis praenotati dignum fore arbitrantes hos, qui labores et onera

sufferunt, non rePeШ a mercede, Doctoribus et Magistris ac Collegiatis Studii eius- dem. Cracoviensis, qui fundamenta doctrinarum in eodem Studio debent erigere et lecturis ac informationibus ipsorum studentes instruere et fovere, de centum marcis numeri Polonicalis ratione salarii anno quolibet animadvertimus assignandum: quas eis in theloneo nostro Cracoviensi deputamus, per ipsos a theloneariis, qui pro tem pore fuerint, singulis Quatuor temporibus anni cuiuslibet per viginti quinque marcas tollendas et levandas, quas ad requisitionem et quitationes ipsorum thelonearii sine omni excusatione et negligentia perpetue solvere tenebuntur. Si autem thelonearii praedicti in solutione earundem pecuniarum negligentes fuerint et remissi, tunc Doc- tores et Magistri praedicti auxilium Capitanei vel nostri locum tenentis primo et secundo debent requirere ad exigendas pecunias memoratas; et si requisitio huius- modi ipsis non fuerit profutura, tunc iure suo spirituali per sententias excommuni- cationum, aggravationum et interdicti ab ipsis theloneariis easdem pecunias licite poterint extorquere. Verum quia parum prodest libertates condere, nisi qui eas tue- atur et conservet, habeatur; pro quo Studium praedictum Cracoviense in iuribus, libertatibus et 'Statutis efficatius conservare cupientes, Episcopum Cracoviensem, qui pro tempore fuerit, omnium et singularum libertatum, immunitatum, exemptionum et Statutorum Studii supradicti conservatorem constituimus, eique damus plenam et li- beram potestatem ipsum conservandi et tuendi, libertatesque eius exequendi ac in rebelles et malefactores Studii et studentium praedictorum poenas, quas virtute prae- sentium vel etiam secundum Leges, Canones sêu Statuta locorum meruerint, exigente ipsorum maleficio et contumacia, ratione praevia declarandi; qui etiam Episcopus cum Rectore Universitatis pecunias et salarium pro Magistris et Doctoribus distri- buendi et commoda in Collegio dividendi iuxta exigentiam status et meriti cuiusli bet, plenam et omnimodam habebit facultatem. Si quis autem has nostrae erectio- nis Studii, concessionumque pro ipso libertatum et exemptionum ac iurium literas, de successoribus nostris aut quibuscumque Volare et infringere praesumpserit, iram vindicem districti Iudicis et miserabilis infelicitatis horridum et inopinatum eventum se noverit incursurum. Et ut haec scripta in suo robore permaneant et per succes sors nostros firmiter teneantur, praesentes nostrae maiestatis sigillo fecimus com- muhiri. Actum Cracoviae, feria secunda proxima post diem Sancti Iacobi Apostoli, Anno Domini Millesimo Quadringentesimo. Praesentibus his venerabilibus in Chri sto patribus dominis Petro de Radolina Cracoviensi, Nicolao de Curow Wladisla- viensi et Alberto Poznaniensi Episcopis, validisque Iohanne de Thanczin Castellano Cracoviensi, Iohanne de Tharnow Sandomiriensi, Iohanne Liganza Lanciciensi, Ia- cobo de Conyeczpolye Syradiensi, Sandziwogio Kalisiensi, Mathia Gnewcouiensi et Creslao Brestensi Palatinis, Cristino Sandomiriensi, Cristino Sandecensi, Petro Kmi- the Lublinensi et Ymramo Zauichwostensi Castellanis, multisque aliis nostris fideli- bus fide dignis. Datum per manus venerabilis in Christo patris domini Nicolai de Curow Episcopi Wladislaviensis praedicti et validi müitis Clementis de Mozcorzow Regni Poloniae Vicecancellarii. Formatum autem per Nicolaum de Sandomiria Cra- coviensis et Sandomiriensis ecclesiarum Canonicum, Aulae nostrae Notarium.-

Ad relationem domini Nicolai de Curow Episcopi Wladislavien sis et Clementis de Moszcorzow regni Poloniae Vicecancellarii.

(Ex archetypo membranaceo, cum sigillo magno, filis sericis, coloris viri dis et rosei, appenso. Sigillum e vulgari cera llavi coloris effectum exhibet

imaginem regis solio insidentis et Septem scutis cum insignibus terrarum Cra- coviae, Calissiae, Cuiaviae, Russiae, Dobriniae, Sandomiriae et Litlmaniae circumdati; in ambitu vero legitur inscriptio aliquantum viciata: ^ s.mlobislans. bti . p,tn . tti. plañit. «na. t'timi. ttaconif. sabnmit. sqtaùit. latit. tnqanit. litraanit. pttps. snpm'. pamatanit. tnssitq.bns.ft. jjt's.fc. In parte autem aversa expressum est in cera rnbri coloris contrasigillum regale minoris formae atque eiusdem typi, quod sub Nr. VI. descriptum. — Nr. Archiv. Univ. 5590.)

xvn.

Plenipotentes Petri Gerhardsdorf coram Officio consulari Cracoviensi recognoscunt, se partem pecuniae ratione venditae domus pro Collegio maiori Universitatis stu-

dii Cracoviensis recepissé.

Cracoviae, Anno 1400, die 13 menais Angusti.

Actum feria sexta die Ypoliti Martyris, Anno Domini Millesimo Quadringentesimo.

Niczcze Morrinsteyn der alde vnd Niclos Swarczpesken zon habin bekant, das sy in Petir Gerinsdorf namen von seynis hausis wegin, das czu dem Collegio ge kauft ist vm vjc marc, von Petro Kaldherberge in der herren des Bisschofs vnd des Cracoischen herrín namyn, dy vnsir gnedigin vrawin der Konigynne, der got gnade, zelewarter sint, an der reytunge der oft genanten Summen habin iijc xciij mark j scot prag, groschen empfangin und habin globt vor dy ansproche bey vor- pfendunge allir irer erbe, iczlicher zam seyne eygene schult in zothener mose, ab ymant dasselbe haus ansprechin woerde vnd sy von Petro Kaldherberge adir von den egenanten herrín Bisschofin vnd Cracowischen henin gemanit werdin, zo globin sy das czu vreyen, adir bey czweyen monden das ob ingenante gelt iijc xciij mark j scot wedir nedir czulegin vnd czu entwortin, an allin vorczog vnd hindernis.

(Ex Mj)ro primo Actorum consularium civitatis Cracoviensis in tabulario c. r. Officii hypothecalis Cracoviensis asservato, pag. 156.)