No. 341. 1307. 15. Juni.

Heinricus dei gratia sanetae Magdeburgensis ecclesiae archiepiscopus universis ad quos praesentes litterae pervenerint salutem in omnium salvatore. Intimantibus nobis H. scolastico ecclesiae nostrae Magdeburgensis et magistro Th. de Dasle eap- pellanis nostris, fratre Th. praedicatorum et fratre Th. minorum lectoribus per nos ad faciendam compositionem et concordiam inter partes infra scriptas de consensu ipsa- rum partium deputatos intelleximus, quod omnis controversiae [et] quaestionis materia, quae iam dudum inter venerabilem fratrem nostrum dominum AI. episcopum Misnensis ecclesiae, AI. de Luppe archidiaconum Nisicensem, With, de Koldicz praepositum Wur- zinensem, Üt. de Donyn scolasticum Misnensem, Lut. de Gorwicz et Bern, custodem canónicos Misnenses ceterosque fautores ipsius episcopi parte ex una, neenon H. prae positum, Erk. decanum Misnensem, С de Strele et H. de Wrat. Budesinensis et Haynensis ecclesiarum praepositos et adhaerentes eisdem ex altera super quibusdam exeommunicationum et suspensionis sententiis et quibusdam aliis infra scriptis articulis vertebatur, foret per ipsos in concordia et compositione amicabili terminata, ita vide licet quod praedictus episcopus ab exeommunicationum et suspensionis sententiis, quibus ipsum in quodam arbitrio inter partes easdem prolato pronuntiamus fuisse et esse ligatum, per nos seu per cum aut per eos, cui vel quibus vices nostras in hac parte committere curarenius, debeat absolutionis beneliciuni optinere, et quod litteras nostras supplicatorias, prout ipsi episcopo et partibus expediré viderimus, ad inpetran- dam super irregularitate dispensationis gratiam ad sedem apostolicam transmittere debeamus, ad quod faciendum et promovendum pro posse nostro nos benivolos offeri- inus et paratos. Item H. de Zweyn praepositus ipsam praeposituram et Erk. decanus ipsum decanatum Misnensis ecclesiae omni contradictione et oppositione cessantibus debeant pacitice possidere. Item quod si praepositum et decanum praedictos ab aliquo seu aliquibus occasione eorum, super quibus ante compositionem praesentem sub episcopo praefato conveniri de iure poterant, in causam coram ipso trahi contingat, episcopus ipse in causa huiusmodi non procedat, sed perniittet quod partes iudicem alium adeant competentem. Item quod si aliquem seu aliquos de fautoribus episcopi sub iudicio Misnensis decani conveniri contingat et ab ipso decano per quemeunque modum in causa eadem ad episcopum devolvatur, et deinde ab ipso episcopo ab ali- qua partium ad nostrani audientiam appelletur, appcllationi huiusmodi tenebitur epi scopus indistincte differre, et hoc idem in aliorum suorum neenon archidiaconorum in

269

ecclesia Misnensi а? decanorum tarn Misnensis quam aliarum collegiatarum ecclesiarum subditorum appellationibus ad nos ab eo interpositis reverenter observare debebit, et

appellans infra terminum vel iuris suam appellationem prosequetur, quam si nos

invenerimus non legitimara, in casibus a iure expressis ad dictum episcopum remitte- mus. Itera quod VI. plebanus de Dybene Misnensis canonicus praebendae in ecclesia Misnensi per liberara resignationem tilii burgrauii Magdeburgensis vacantis sibi per decanum et capitulum assignatae possessionem habere et fructus, redditus et proventus hactenus ex ea collectos et in antea colligendos ac per obedientiarium rainistrandos percipere integraliter et complete et omnia iura deinceps admitti debeat, quae sibi ratione canonicatus et praebendae huiusmodi competeré dinoscuntur, donee si forte per С de Zlakenwerde, qui ius in eadem praebenda habere se assent, lite sibi mota praebenda eadem ab ipso legitime evincatur. Item quod si per capitulum vel maiorem eius partem probari potent et ostendi, quod Her. de Wolfticz seu aliquis nomine sibi et pro ipso receptus fuerit in canonicum Misnensis ecclesiae et in fratrem, quod extunc pro canónico mérito habeatur. Sin autem et dominus episcopus pro ipsius receptione rogaverit, capitulum ipsi ob reverentiam domini episcopi gratiara faciei salvo iure aliorum iara receptorum recipiendo ipsum in canonicum et in fratrem. Item quod archidiaconatus Nisicensis ad episcopum solum, cantoriae vero ad capitulum tantum deinceps collatio pertinebit. Item quod sedes Saydowe ad praeposituram Misnensem, sedes vero Sydenberg ad praeposituram Budissnensem amodo spectare debebit. Item quod episcopus beneficia canonicis emancipatis et vocem in capitulo habentibus conferri consueta aliis extra capitulum conferre amodo non attemptet. Item quod episcopus ante festura Donati nunc instans vicariara novae cappellae conferre alicui idoneae personae teneatur, vel si iara ipsara vicariara personae contulit alicui, ipsam infra mensem decano prout moris est debeat praesentare; alioquin Misnense capitulum vel maior et sanior pars ipsius infra mensem inmediate sequentem propter negligentiam episcoj)i conferendi eandem vicariam habeant potestatem, et praedictis omnibus negligentibus ad nos eiusdem vicariae ordinatio et collatio devolvetur. Item quod Misnensis, Wurz- nensis et Budissinensis ecclesiarum canonici et ipsius ecclesiae Misnensis perpetui vicarii in parrochialibus ecclesiis, si quas intra vel extra diocesim Misnensem optinent

in praesenti et de volúntate 1.. a consensu dicti episcopi, ubi ad eum collatio, et

archidiaconorum, ubi ad eos in ipsis parrochialibus ecclesiis institutio pertinet, exnunc ipsis concessis per vicarios viros idóneos faciant deserviri, cum in kathedrali vel col- legiatis ecclesiis magis eos deceat residere, quam vis de beneticiis quae inibi optinent nequeant commode sustentari. Item quod in theolonio Misnae nullum amodo inpedi- mentum dictus episcopus praestare debebit, quod .... scolasticó Misnensi 1Ш0Г talenta, vicariae vero beati Johannis baptistae I talentum et ad vicariam novae cappellae per praepositum Misnensem conferri solitam tres marcae consuetis terminis persolvantur. Item quod capitulum Misnense theoloneum, quod habet et hactenus habuit in Mogelin, pro volúntate sua locare valeat et de ipso disponere, prout videbitur expediré. Item quod cum redditus et proventus archidiaconatus Luzaciae in lotonibus dandis per eius archidiaconatus clericos sicut est ab antiquo solitum colligantur, episcopus solutionem lotonum huiusmodi archidiácono faciendam nee impediré nee aliquatenus prohibere

270

debebit in praeiudicium archidiaconi meraorati. Item statutum super administratione praebendarum in ecclesia Misnensi ut dicitur editum praebendas non ministrantibus seu ministrare negligentibus poenam excommunicationis infligens esse debeat penitus abolitum et deletum, ita quod nulla deinceps fictio seu exceptio cuiquam contra alium possit competeré ex eodem. Item quod omnia per Petrum olim decanum Misnensem ad ipsius officium spectantia gesta vel facta debeant in suo vigore et robore debito permanere. Item quod praelati canonici vicarii et clerici civitatis et Misnensis dió cesis condere possint libere testamenta, et quod [s]almanni seu executores suorum testamentorum ad boc a testatoribus ipsis electi testamentorum et ultimarum volunta- tum exequendi liberam habeant facultatem. Item quod testamenta dudum per prae- dictum Petrum olim decanum Misnensem et alios iam condita integra et firma per- maneant nee per aliquem inpediantur nee quoquo modo rumpantur, dum tantum sint facta vel fieri ea contingant in casibus a iure non prohibitis, sed licitis et concessis. Item quod cum Misnense capitulum in theolonio Pirne ab antiquo redditus X marca- rum [hajbuerit, quibus postea venditis pro certa pecuniae quantitate dictus episcopus peeuniam eandem in usus suos converterit, peeuniam ipsam ad aestimationem et arbi- trium praepositi et scolastici Misnensis infra mensem, postquam per ipsos id faceré iussus fuerit, solvere et restituere teneatur. Item quod super vicaria novae cappellae, cuius donatio ad capitulum Misnense noscitur pertinere dum vacat, et decima in Wizstrop praepositus et scolasticus ordinandi et disponendi habeant potestatem, et quod eorum ordinationi et dispositioni, si quam duxerint faciendam, non cousentiens infra mensem a die publicationis faetae per ipsos poenis infrapositis teneatur astrictus. Item quod dictus Misnensis episcopus C. decano Wurzinensi curiam suam in Wurzin cum omnibus bonis et rebus suis inibi inventis infra XV dies post admonitionem praedictorum praepositi et scolastici sibi faetam et possidendam libere et tenendam restituere debeat seu cum effectu procurare, ut restituatur eidem, alioquin poenas sub scriptas ineurrat, et quod rebus ibidem ablatis et dampnis aliis sibi datis episcopus satisfactionem exhibere iuxta arbitrium dictorum praepositi et scolastici debeat compe- tentem. Quod si faceré neglexerit, extunc ipso facto poena sit maioris excommunica tionis astrictus. Item quod episcopus ipsi decano super executione testamenti quon dam Lud. canonici Wurzinensis nihil iniungere seu mandare debeat aut compellere possit eundem, cum super hoc stare promiserit ordinationi et mandato praepositi et scolastici praedictorum, et quod excommunicationum sententiae, si quae occasione exe- cutionis testamenti praedicti necnon pro eo, quod in ecclesia sua Gerhartsstorf non fecit residentiam personalem, per quemcunque dicantur prolatae, cum de eis conscientiam non habeat, sibi de cetero opponi non debeant neque possint. Item quod divinum officium et ordo eius in ecclesia Misnensi taliter debeat observan, quod videlicet inter canónicos Misnenses IIIIor sacerdotes, quinqué diaconi et quinqué subdiaconi esse debent, hi ITTTor sacerdotes in die sanctae paschae, penthecostes, nativitatis doniini, assumptionis sanctae Mariae et beati Donati patroni per se tantum et non vicarii, in aliis vero festivitatibus omnibus, in quibus praepulsatio consuevit haberi, item in anni- versariis fundatoris, Bennonis episcopi, [Henrici] Th. et Fr. marchionum dicti sacer dotes adiunctis sibi duobus vicariis maioribus summum altare oftíciare debebunt, et

271

tunc diaconus et subdiaconus canonici ministrabunt eisdem, dispensatione tamen possit decanus loco canonicorum maiores duos vicarios subrogare, cum nécessitas id exegerit faciendum. In minoribus vero praebendis et ordinibus constituti si praesentes fuerint, turibula deferent et candelas. In simplicibus autem festis et per totum anni circulum canonici praedicti et vicarii de choro generaliter servabunt consuetudinem et ordinem, quem antiquitus habuerunt. Quotienscunque etiam dominus celebraverit, canonici per sonaliter ministrabunt. Si vero in praedictis aUqua negligentia, error seu confusio committatur, super his decanus poenam infligat et corrigat, prout visum fuerit expe diré, nee super hoc ad quemquam alium respectus aliquis habeatur. Et si dictum episcopum extra suam ecclesiam Misnensem divinum officium celebrare aut alias pon tificale officium exercere contingat, nullus canonicorum, qui praesens ibidem fuerit, absque religionis habitu ea vice coram eo comparere praesumat. In rogationibus vero tota processio ibit discalciata, nisi ex causa rationabili decanus super hoc duxerit dis- pensandum. Item in quibusdam aliis articulis inter canónicos Misnenses exortis et in hac compositione nee expressis nee discussis, sed in antea decidendis in H. Misnen sem, C. Budissinensem praepositos ex una parte, With, praepositum Wurzinensem et Ot. scolasticum Misnensem ex altera est a partibus hinc inde concorditer conpromis- sum, quod quidquid in huiusmodi articulis per praedictos ordinari statui et diffiniri continget, partes ipsae ratum et firm um perpetué observabunt. Quod si hi IIIIor forsan in praemissis concordes esse non possent, ex tunc abbas Cellensis, qui in superarbitrum assumetur, quidquid saltern cum duobus ex praemissis ordinaverit, sta- «»/■ tuerit vel diffiniverit, omni contradictione et oppositione cessantibus perpetua tirmitate subsistet. Item quod abbas et conventus in Dobirlug, prior et conventus in Luckowe, prior et conventus in Firnis, praepositus sanctae Afrae cum suo conventu, abbas Pyggauiensis et Kemnicensis cum suis couventibus, praepositi Zcillenses et Sanctae Crucis cum suis conventibus, С de domina nostra, Johannes plebanus in Ozzecz, C. plebanus in Mogelyn, H. de Schilowe, P. de Mogelin, H. de Merseburg, Johannes de Dresden et omnes alii partibus hinc et inde adhaerentes non expressi, ac si essent expressi, exnunc esse debeant tarn dicti episcopi quam capituli et singulo- rum de capitulo gratiae et amicitiae restituti. Praeterea exponebant nobis praepositus Misnensis praedictus pro se et parte sua, With, de Koldicz praepositus Wurzinensis et VI. plebanus de Dybin procuratores dicti episcopi in nostra praesentia constituti, quod in hoc concordatum et expresse actum extitit inter eos, quod si saepe dictus episcopus Misnensis contra compositionem praemissam vel aliquem eius articulum venire praesumeret, crimen periurii et excommunicationis poenam incurrere debeat ipso facto, et quod nihilominus nomine poenae dab it et sol vet ducentas marcas argenti, quarum medietas nobis et ecclesiae nostrae, alia vero medietas parti servanti com positionem ipsam applicari debebit, et quod poena soluta vel non compositio ipsa nihilominus debeat in suo robore permanere. Super quibus ducentis marcis dandis et persolvendis dabit et faciet ante absolutionem ad arbitrium burgrauii Misnensis vel de Lyzenik, si Misnae haberi non posset, sufficientem per fideiussores idóneos cau- tionem. Qui quidem fideiussores easdem ducentas marcas dabunt et persolvent aut in loco ipsis per praepositum Misnensem depurando, donee dicta pecunia sit soluta,

272

se in obstagio recipient infra duos menses próximos, postquam per nos pronunciatum et declaratum fnerit ipsnm episcopum poenam huiusmodi incidiese, et quod compo- sitione quod absit per eum violata omnes fautores eius seu adbaerentes eidem ad partem servantem compositionem accèdent, praedictas poenas contra ipsum cum aliis prout iustum fuerit debita diligentia prosequentes. Si vero praepositus aut aliquis seu aliqui ipso episcopo vel praeposito adhaerentium compositionem ipsam seu ali- quam eius partem sicut praemittitur violaverit, excommunicatus et periurus pariter habeatur, et nihilominus si contra sic delinquentes episcopus ad ultionis poenam decreverit procedendum, prius adbaerentes eisdem una cum episcopo pöenam pro- sequentur eandem. Dubio vero exinde forte suborto an poena sit commissa vel non ex violatione compositionis praefatae, extunc ad mandatum nostrum per decanum Mis- nensem vocatis ad certum terminum pro nostro arbitrio statuendum ipsius ecclesiae canonicis, prout fieri consuevit, cum imminet electio facienda, nee non et aliis, si visum fuerit expediré, inquisitor a nobis transmissus a canonicis sic in capitulo con gregaos et ab aliis negotii de quo agitur veritatem inquiret et nobis prout inveniret tidelem relationem faciet super eo, ut ex ipsa animum nostrum informantes dubium ipsum legitime declaremus, prout iustitia persuadebit. A qua quidem declaratione nostra, cum pro veritate baberi debeat, nulli licebit partium appellare. Praestiterunt nibilomi- nus coram nobis praepositus pro se et sibi adbaerentibus et procuratores episcopi nomine suo et pro ipso suisque fautoribus necnon pro semetipsis tactis sacrosanctis evangeliis iuramentum, quod in nullo contra compositionem saepedictam venire seu etiam consentiré, sed quod ipsam adimplere fideliter et inviolabiliter debeant observare. Deinde praepositus et procuratores praefati nomine quo supra postulabant humiliter et devote, quatenus compositionem eandem faceremus firmitatis robur debitum optinere. Quorum supplicationibus favorabiliter annuentes ipsam auctoritate metropolitica contir- mamus. In cuius contirmationis nostrae testimonium praesentes litteras super compo- sitione praemissa confectas sigilli nostri munimine duximus roborandas. Actum et datum Caluis anno domini M°. CGC". VIIo. in die sanctorum Viti et Modesti et Crescen- tiae martyrum pontificatus nostri anno secundo.

Nach einer Abschrift aus der zweiten Hälfte des 14. Jahrli. auf Perg. im K. Haupt-Staatsarchiv zu Dresden.