R. •), dei gratia Toletane sedis archiepiscopus, Hispaniae primas, karissimo amico suo, magislro Hermanno **), Hildesemensi canonico,

**) cfr. ausser der Urkunde des Jahres 1204 in »J. M. Loppenberg Hamburgisches Urkundenbucb," erster Band Hamburg 1842, 410 pag. 304 und 305 No. CCCXLVI. (in welcher Prenestinus episcopus statt Ernestus episcopus gelesen werden muss) die Urkunde des Jahres 1219 bei Lap penberg 1. c. pag. 375—377 No. CDXXXII. und in Origines Guelficac Tomus III. pag. 662—664 No. CLXXVH. und zu dieser die Urkunde des Jahres 1223 in Origines Guelficac Tomus IV. pag. 98 und 99 No. III, welche zu Feindseligkeiten zwischen dem Erzbischofe von Bremen und dem Herzoge Heinrich Veranlassung gegeben haben wird.

***) Der piibstliche Legat Conrad, Bischof von Porto, befand sich (mit dem Bischöfe Conrad von Hildesheim) am 26. September 1225 zu Magdeburg cfr. Magdeburgense concilium anno MCCXXV. in Concilia Gcr- maniae, quae Jo. Fr. Schannat collegit dein Jo. Hartzheim auxit. To mus HI. Coloniae Augustae Agrippinensium 1760 fol. pag. 518—520.

1) Conradus. 2) Quod statt Qui. 3) Magdeburg.

*) Rodericus Semenus cfr. über ihn Sudendorfs Registrum Theil I. pag. 107 No. LVI.

**) magistro Hermanno de Goslaria. Meister Hermann von Goslar, Dom

r,8 No. XXXIX. 1230—1233.

salutem in domino Jhesu Christo. Audiui, lilleras, quas nuper miseram domino Hildesemensi episcopo, uestram animam dulcorasse et plus dul- coris, quam calamus intinxerat, inuenisse, ut non erat Caritas cunosa, que ex igne satis modico flammarum erumpencium lampades procurauit, quas aquarum fluencium instabilitas non extinxit. Nec hoc ab alio po- tuit proucnire, nisi ab eo, qui dat supra merila affluenter *), ne cas- san calamo ■) conteratur et linum fumigans exlinguatur •*). Arundo seu calamus concassatur 2), cum vento superbie agilalur, concassatus1) altcritur, cum omnibus transeuntibus se Rxponit, ut eorum 4) fiat corum pedibus conculcatus, nulli resistens vicio nulli culpe, donec sedeat solita- rius conticendo "*). Quia stetit contra deum extenlo collo et pingui cer- uice **•*), eleuatus est in superbiam oculorum. Succedunt vicia, nutritur tcmptacio, ut omnigenis deorum monstris tanquam dijs alienis neque die neque nocte requics permillatur. Amalores scquitur nec apprehenditf); et optate delicie pungunl *) non inuente, donec attritus delicijs,

confusus optatis, fraudalus cupitis, cogitat: desperaui, nequaquam fa- ciam, adamaui alienosff , quos non coluit pater meus. Sollicitudo que- rentis cluditur, cum appetitus anxielale afficitur et sacielatem penilencia comitatur. 0 quam dulcis Jhcsu memoria, o quam vtilis eius demen tia, sed super omnia eius presencia, que Joseph, iuueni capliuato, Ma- nassen filium procurauit, quj obliuio interprelalur fft) > ut discal, quj tenebrarum vineulis et voluptalum rieijs est captiuus, qualiter in puluerc os ponalurtHDi ul sPe> anchora collocetur et preteritorum oblitus ad prioremvirumhumiliterreuerlatur0). In mundo enim pressura, in volupta- tibus anxietas, in Christo pax dilectissima inuenitur. Nec satis habere polest vel potuit, quj preler Christum aliud coneupiuit. Ipse enim pec- calores non repulit sed puclle mortue, in cogilacione sedueta •) intra eubiculum consciencie, sie precepil: Tabita1), enim')00). Ado- lescenti morluo, extra portain mortuo, quj in opus proruperat, idem

herr zu Hildesheim, erscheint in Urkunden der Jahre 1230 bis 1233. Hermann von Goslnr wird unter den Domherrn zu Hildesheim in Ur kunden der Jahre 1232 und 1236 und ein Meister Hermann unter ihnen in Urkunden der Jahre 1221 und 1223 genannt. Ein Meister Hermann von Parborne oder Padeborna, Domherr zu Hildesheim, erscheint in Ur kunden der Jahre 1235 und 1237.

*) Jacob I. 5. *♦) Isaias XLH. 3. ***) Threni Jerem. UL 28. ***•) Job XV. 26. -;-) Oseas II. 7. +1) Jerem U. 25. Ht) Genes. XU. 51. ■tt-HO Threni Jerem. III. 29. °) Oseas II. 7. ««) Act. IX. 40.

1) quassatus calamus statt cassan calamo. 2) conquassatur. 3) con- quassatus. 4) eorum muss ausfallen. 5) Diese Lücke belindet sich im Manuscripte. 6) seduete. 7) Tabitha. 8) surge statt enim.

No. XXXIX. 1230—1233.

dixit: adolescens, tibi dico, sarge*), lllum carum, iilum nolum, illuin dileclum, in monumento fetidum, effusis lacrimis, solulis instilis, suscitauit dicens: Lazare veni foras**). 0 confusa Pharisea superbia, que putabat plus alienis vicijs quam propriis sordidari! Jhesus non do- cuit, Jhesus non voluit, sed Phariseam iusticiam reprobauit et peccato- rura sordida non expauit, plus Magdalene ***) lactibus, plus suspirijs, plus singullibus, quam Pharisei copiis, quam Pharisei delicijs delectalus. Kxpedilne, karissime, fuisse aliquando peccatorem, ut lalem quis in- ueniat contactorem? Felix culpa, que talem meruit redemptorem, felix inmundicia, que talem meruit lauatorem, felix plaga, que lalem habuil curalorem! Nomen eius salutein connolal, sacramentum eius malagma preparat, vulnus eius vlcus consolidat, fructus eius ieiunium0) saciat, memoria eius cor dulcorat, presencia eius spasmum generat, ut attonita anima in se deficiat, cum non habet, vllra quid concupiscat. Hoc egit linum fumigans ****), hoc egit fumus, quo impleta est domus domini-j-), ut refert visio Ysaief-j-). Fumus autem non elicilur, nisi ignis interius habeatur. Ad quid venit dulcis Jhesus ignem accendere et in terram mittere, nisi ut fumus penitenlie vaporaret? Pcnitencia autem non est iustis posita, qui non peccauerunt, sed impijs et peccatoribus et scele- ratis et contaminatis, in quibus inueniuntur edi10) oplimi, ex quibus Ysaac esce oplime preparantur, quibus vesci libentissime consueuitfff). Ab aquilone eciam, ut dicit Ysaias, fumus venietf-J-J-j-) et cor dyaboli, quasi") lapidem induralum et quasi1'2) malleatorum incudem constri- ctum, a congelato bitumine peccatorum penilentie fumo dissoluitur, vt glacies congelala, igne interius operante, in lacrimas dissoluatur. Sed mirum, quia in Ysaia linum fumigans non extinguit, in exodo linum virens et folliculos germinans grandine deuastauit! °) Ytrumque Jhesus sollercia procurauit, vt et eorum, qui se virere in iusticia reputant et folliculos superbie germinando sibi consciencias iuslicie fabricant. So lan) suam iusticiam reputant, alienos seruos passim dampnant et eorum peccata et negligentias cominus iudicant, crudeles et inmisericordcs aliis, sibi propicij, excessus proprios et fastum superbie aut non aut eminus intuentur. Unde in Egipto detenti, que tenebre vel meror inler- pretatur, a Jhesu grandine colliduntur00), cum compacione") pecca-

*) Evang. Luc. VII. 14. **) Evang. Joan. XI. 43. ***) Evang. Joan. XII. 3-9; Evang. Marc.XIV. 3—10. *♦**) Isaias XLH. 3. -f) IsaiosVI. 4. ++) Isaias VI. +++) Genes. XXVII. 9. ++H) Isaias XIV. 31. «) Exod. IX. 31. 00) Exod. IX. 18—35»

9) ieiunura. 10) hoedi statt cdi. II) Hier fehlt in. 12) Hier fehlt in. 13) comparacione.

GO No. XXXIX. 1230 — 1233.

lorum quasi a Niniae condempnenlur *). Sordet enitn in dislnclione indicis, quod in cstimacione fulget operantis. In Judea, que confessio inlerpretatur, .Ihesus linum fumigans non extinguit, quia peccatorum confessio Christi est deleclatio, qui venit querere peccatores, qui Cana- neum et publicanum I'etrum negantenl••) el latronem in cruce •••) et Paulum persecutorcm ••**) vocauit ad penilentiam et a Niniuitis t) peni- tenliam non exclusit. Quasi enim prima poma ficulnee ff), que desi- derio appetunlur, aggressurus ministerium, ad quod venerat, a peni- lentia sic incepit: penilentiam agile, appropinquabill4) enim regnum celorum +-H-). El calamuin queinlihel cassatum ,s) non contriueral et linum quod licet ") fumigans non exlineratIT) jf| [ j. Quia tamcn care- bat folliculis, ad predicandam penilenliam exnltauit et de peccaloribus apostólos ordinauit. Non legimus, Phariscutn vocatum, non Saduceum qui iuslus inlerpretatur, iustificatum, non principem sacerdotum curatum, sed leprosum mundalum, mendicantcm cecum illuminatum, demoniacum, qui ligatus calhenassepius ruperat °), liberatum. Hie summus, file misericors, il le otnnipotens medicus, quj de celo venerat, qui peccalum non fecit, qui originali peccato astrictus non fueral, leprosos curat, in mundos palpât, peccatores iuslificat. (Juid ceca superbia, quid su- perba inuidia, quid cogitatio varia?20) Spirituals vicia congregat et occultai et, inuidíam zelum iusticie menciendo, ad bonorum depressio- nem et differentium condcmpnalionem dulciorem inlerpretacionem ad- armat. Applaudit peccatoribus, qui ei applaudunl, extollit fauoribus, quj cum ") extollunl, laudatores suos vincende simili11) extollendo, et, si quos inuenit elengatos"), reddit lingue iaculo vulnéralos. Peri- culosa est vita hominis. Nescimus enim, vtrum amore an odio digni simus, dicique beatus ") ante obilum nemo") suprcmaque fuñera debet. Id ergo, karissime, lutum eslimo, vtile reputo, securum credo, peni tencie insislere, diem iudicij preuesire, iudicem operibus delinire ") et speculum forme bonilatis diuine scilicet dominum Jhesum Christum indesinenti studio comlemplari. Que enim mens, qnis oculus, quis af- feclus posset non multum dlligere, in quo lot dulccdinis opera inueniret?

*) Evang. Matth. XII. 41. **) Evang. Luc. XXII. 61. 62. ***) Evang. Luc. XXIII. 40—44. ***•) Act. IX. 1 —8. ~) Evang. Matth. XII. 41. cfr. X. 15. XI. 24. ff) Oseas IX. 10. +++) Evang. Matth. IV. 17. +T-H-) Isaías XLII. 3. •) Evang. Marc. V. 1—18.

14) appropinquauit. 15) quassatum. 16) quodlibet statt quod licet. 17) extinxerat. 18) Sadduc'um. 19) catenas. 20) vana statt varia. 21) cam. 22) vincehdo. 23) similiter. 24) elingiiatos. 2-5) Hier fehlt nemo. 26) nemo muss ausfüllen. 27) dclenirc.

No. XXXIX. 1230 — 1233. (it

Contemplare, ut poles, maiestatem eternam, quj in nullo crealurarum operis indigebat! Creauit angelum, creauit hominem, ut haberet, oui posset beatitudinem irapartiri, affectum suum plus homini quam angelo exhibendo eo, quod angelo, in beatitudine confirmando, statum contulit non merendi, el dampnato angelo non superandi, homini vero, quem peccalurum nouerai, beneficium reslitucionis in integrum reseruauit. Et, ut cetera taceantur, in quibus, insolencias hominum tolerando, non poluit hominem non amare, illud summum, illud absconditum, illud ineifabilc sacramentum quis poterit cogitare? Peccata prohibuit, peccata abhorruit, peccata puniuit. Quid dulce, quid amabile, quid delectabile in peccatori- bus potuit inuenire, ut vsque ad innanicionemîe) seruilis forme') posset tante maiestatis dignacio inclinari? Non quod peccatum assumpsit, sed carnem, que ex peccatoribus processerat, sibi vniuit, in simililudinem hominum factus, et ut homo habitu est inuentus •*). Vultus eius quasi abscondilus et despectus, vir dolorum, infirmitalem sciens et ut leprosus, virorum nouissimus et abiectus; vultus eius abscondilus et despectus et cum sceleratis ideo reputatus. Veré languores nostros ipse tulit et do lores nostros ipse portauit. Oblatus est, quia ipse voluit, et peccala nostra ipse pertulit super lignum, cuius liuore sanali sumus***). 0 felix vulnus, quod talem meruil raedicinam! 0 cor cecum, cor asperum, cor saxo durius, tot fructus operum quod non reddunt mollius nec dolore vulnerum frangit dei filius! Quare non attendis, quis est, quera offen- dis? Inlueamur ergo, karissime, peccata nostra et vias scrulemur ****), non nobis propicij, non ut filij Eue, ne credamus a dei oculis occullari, corara quibus omnia nuda sunt et apertaf). Nudus est enim infernus coram eo et nullum esl operimentum perdicioni ff). Ideo adeamus cum fiducia ad thronum gratie eius, ut gratiam inueniamus et ueniam conse- quamur in auxilio oportuno. Non enim habemus pontificem, qui non possit compati infirmitatibus noslrisftt)- Ipse aulem, quj experimento nouit, nostris infirmitatibus propician dignelur. Hoc scripsi quasi memoriale, ut mei memoriam in vestris orationibus habealis. Ipse aulem deus corrobore) nos in caritate dei et paliencia Christi et virtute spiritus sancti. Rogo, ut, cura obilum meura audieritis, pro me serui- tium facialis. Datura Interampñ.") idus30) decembris.

*) Philipp, a. 7. **) Philipp П. 7. ***) Isaías LUI. 3. 4. 5. 7. 12. **»•) Threni Jerem. III. 40. f) Hebrae. IV. 13. ti) Job. XXVI. 6. fH-) Hebrae. IV. 16. 15.

28) exinanicionem. 29) Interampnc (Terni in Italien. Vielleicht ist Interamnium Flavium, jetzt Ponferrada in Spanien, gemeint). 30) idibus.

i\2 No. XL. 1202.