CLX.

Friderico II. Imp., ut ausus temerarios Raynaldi quondam C. ducis Spoletani in ecclesiam Romanam ulciscatur. Reg. An. IV. ep. 95. Tom. U. fol. 108.

Gregorius episcopus etc. Carissimo in Christo filio F. Blustri Romanorum Imperatori semper Au- gusto et Regi Sicihe, salutem etc. Cum Sacerdo- tium et Imperium duo sint luminaria in ecclesie firmamento, quibus mundus in spiritualibus et tem- poralibus veluti die ac nocte clarescat, interest uti- que utriusque nostrum, ut lucentes nobis per vite meritum, et aliis per exemplum, subtrahamus de- tractoribus de nobis materiam obloquendi, qui dum cor obscuratum habentes, libentius lucem ex fumo suggillant, quam ex fulgore commendent, diei etiam maledicunt occasiones frivolas mendicando, quibus opera nostra quantumcumque clara valeant offu- scare, prout plus experiri cogimur, quam exprimere valeamus. Sane notum est et notorium, quod No- bilis vir Raynaldus natus quondam C. Ducis Spo- letani atroces iniurias, enormes iacturas, et multi- modas molestias ecclesie Romane superba nequitia, et nequam superbia irrogavit, ita quod, si, quod absit, secundum nequitiam studiorum ipsius vel- lemus iusta vicissitudine respondere, nequaquam eidem in calamitate compati deberemus, sed in eius potius interitu subsannare. Avertat autem domi- nus, ut umquam cor nostrum rancor subeat contra quemquam, quin condoleamus dolentibus et patien- tibus debito compatiamur affectu. Scientes enim evangehca veritate docente, quod eadem mensura, qua mensi fuerimus ahis, remetietur et nobis, ne- cesse habemus nos proximo exhibere propitios, si deum nobis volumus propitium invenire. Unde cum teneamur pro persequentibus et calumpniantibus nos orare, satis affectuose te nuper nostris litteris rogavimus et monuimus confidenter, ut predicto Raynaldo veniam largireris, iure tamen apostolice Sedis salvo, quod sine periculo neghgere non pos- semus. Verum quia possent homines cogitare, quia ideo motus es principaliter contra eum, quia nos tahter provocarat, possentque ahqui opinari, quod ipsius afflictio beneplacita nobis esset, et sic pri- mum tacito murmure, ac deinde clamoso tumultu inveherentur contra nos facile detractores, quod causam dederimus eius pene, nos iam quasi pro- sequentes quasi proprium interesse, cum si quod

V

GREGORIUS Pl>. IX. ANNO CHRISTI 1231. 95

absit corporaliter lederetur, maius nobis imprope- rium immineret, quam quod idem nobis intulit ec- clesiam persequendo, Imperialem celsitudinem ro- gamus affectuosius, et monemus attentius pro spe- ciali gratia postulantes, quatenus ei ne amplius irascaris, sed in ira misericordie recordatus, nobis et tibi parcens miserearis ipsius, ita quod ex hoc propitiationem divinam uberius merearis, et nos mansuetudinem tuam dignis debeamus prosequi actionibus gratiarum. Datmn Eeate v. Idus Iulii, Pontificatus nostri anno quinto.

CLXL

Confirmatio pacis inter milites et populares civitatis Ana- gninae initae, inserto eiusdem concordiae instrumento. Beg. An. V. ep. 112. Tom. Il.fol. 114.

Gregorius episcopus etc. Dilectis filiis Recto- ribus, militibus et populo Anagninis, salutem etc. Ea, que iudicio vel concordia etc. usque commu- niri. Cum itaque Venerabilis frater noster Archie- piscopus Reginus, et dilectus filius R. Ostiensis Electus pro sedandis discordiis inter vos, diabolo instigante, subortis de mandato nostro Anagniam accedentes, certam super hiis ordinationem, iuxta quod a.nobis in mandatis receperant, duxerint fa- ciendam, prout in instrumento publico exinde con- fecto plenius continetur; nos, que per eos acta sunt grata et rata habentes auctoritate apostolica con- firmamus, et presentis scripti patrocinio commu- nimus. Ad maiorem autem rei evidentiam tenorem ipsius instrumenti de verbo ad verbum presenti- bus duximus inserendum: qui est talis.

In nomine domini nostri Iesu Christi Amen. Nos Liando dei gratia Reginus Archiepiscopus, et Raynaldus Ostiensis et Velletrensis Electus de spe- ciali mandato domini pape pro sedandis discordiis inter milites et populares Anagninos, humani ge- neris inimico cooperante, subortis, Anagniam acce- dentes tahter duximus ordinandum.

In primo igitur volumus et mandamus, ut unus de militibus ab eis, et unus de popularibus ab ipsis omni anno, quando Rector vel Potestas, seu Con- sules eorum eligentur, electi fructus molendinorum communium teneant, et faciant de ipsis, quod con- venerint ambe partes.

Item volumus et mandamus, ut dicti duo ele- cti teneant proventus macelli civitatis eorum, quod militibus et popularibus communiter, salvis bandis Rectoris, Potestatis seu Consulum, qui pro tem- pore fuerint, de gratia dominus papa concedit, ita quidem, ut si contigerit eos exercitum vel masna- dam facere ultra Urbem, proventus illo anno de macello perceptos pro exercitus et masnade ex- pensis expendant, qui si non suffecerint, populares de propriis teneantur militibus in exercitiun vel masnadam commorantibus rehquas expensas neces- sarias ministrare. Et si quid de proventibus macelli

tunc superesse contigerit, vel exercitum vel ma- snadam illo anno non fecerint ultra Urbem, me- dietas eorum, que proveniunt de macello post com- pletum annum nrilitibus, et reliqua medietas po- pularibus assignetur. Si vero contigerit vel solos milites, vel solos pedites, aut ahquos nrilites cum ahquibus peditibus, dummodo non vadat tota com- munitas, ahas pro communi utilitate transnritti, po- pulares dent eis omnes expensas, et in ipsis ex- pensis nullus miles, uxor aut fihus mihtis teneatur quicquam conferre. Et Rector vel Potestas aut Con- sules provideant ipsis mihtibus de scutiferis mas- sariorum et equis, sicut Rectori vel Potestati aut Consuhbus, qui pro tempore fuerint, videbitur ex- pedire. Rector, qui pro tempore fuerit, teneatur ad faciendas expensas mihtibus fidelem ahquem de- stinare, qui iuratus expensas utiles et necessarias, et non ahas facere teneatur, et post reditum de ipsis expensis in manibus Rectoris fidelem reddere rationem. Milites vero et filii mihtnm iam adulti, qui possint tenere equos, a Rectore cogantur ad equos tenendos. Si vero mihtes, vel filii nrihtum ad inopiam devenerint, in nullo graventur, nisi ad fortunam venerint pinguiorem, et ex tunc ad reti- nendum equos per Rectores, qui fuerint pro tem- pore, compellantur.

Item volumus et mandamus, ut in collectis, in quibus milites dare tenentur, tantum det unus bonus miles quantum unus bonus massarius, et sic de gradu in gradum fiat solutio collectarum.

Insuper volumus et districte precipimus, ut de- bita pro quacumque causa contracta a nrihtibus et popularibus infra quatuor menses communiter per- solvantur, ita quod tantum unus bonus nriles quan- tum unus bonus massarius conferat in solutione huiusmodi debitorum, et sic de gradu in gradum solutio ista fiat.

Item mandamus, quod massarii, qui a colle- ctis ahquo tempore sunt exempti, exemptione hu- iusmodi non obstante, aut in collectis solvant sicut massarh, aut sicut nrihtes serviant Civitati. Hec omnia, que superius sunt expressa, sub pena ex- communicationis et sub debito sacramenti noviter prestiti, et sub pena ... marcarum dni pape Ca- mere apphcanda districte precipimus observari.

Prolatum fuit mandatum hoc in ecclesia Ana- gnina, et tam a nrihtibus quam a populo pulsante campana ibidem collecto sponte receptum, Anno domini mccxxxi. Pontificatus donrini Gregorii DL pape anno quinto, Indict. iiu., mense Iuhi die xxu. in presentia domini Alberti Anagnini Episcopi, do- mini Gregorii de Romania, domini pape Subdia- coni et Cappellani, Campanie Maritimeque Recto- ris, domini Andree de Francia presbiteri, Iohannis

Magistri Nicolai CappeUani domini Ostiensis

et Velletrensis Electi, et multorum ahorum ibidem astantium. Ego Iohannea Mel Scriniarius Civitatis

96 GREGORIUS PP. IX. ANNO CHRISTI 1231.

Anagnine prolationi huius mandati presens interfui, et ipsum de mandato supradictorum dominorum Re- ginensis Archiepiscopi, et Ostiensis et Velletrensis Electi in publicam fonnam redegi, et solito signo signavi.

Nulli ergo etc. nostre confirmationis infringere etc. Si quis autem etc. Datum Reate m. Idus Augu- sti, Pontificatus nostri anno quinto.

CLXH.

Capitula Anialdi senatoris et populi Romani edita contra Patarenos et alios haereticos. Ex Reg. Qregorii IX. An. IV. ep. 107. Tom. U. fol. 50.

Omnes heretici in Urbe, videlicet, Cathari Pa- tareni, Pauperes de Lugduno, Passagini, Ioseppini, Arnaldiste, Speroniste, et alii cuiuscumque heresis nomine censeantur, credentes, receptores, fautores et defensores eorum in Urbe singuhs annis a Se- natore, quando regiminis sui prestiterit iuramen- tmn, perpetuo difiidentur.

Item hereticos, qui fuerint in Urbe reperti, presertim per Inquisitores datos ab ecclesia, vel ahos viros catholicos, Senator capere teneatur, et captos etiam detinere, postquam fuerint per eccle- siam condempnati, infra octo dies animadversione debita puniendos. Bona vero ipsorum omnia infra eundem terminum pubhcentur, ita quod de ipsis unam partem percipiant, qui eos revelaverint, et hii, qui eos ceperint, Senator alteram, et tertia mu- rorum Urbis refectionibus deputetur.

Item ut ibi fiat receptaculum sordium, ubi fuit latibulum perfidorum, domus illorum, in qua he- reticorum ahquem ausu temerario ahqui in Urbe presumpserint receptare, nullo reficienda tempore funditus diruatur. Hoc idem de domibus illorum Urbis, qui manus impositionem receperint ab he- reticis, similiter observetur.

Item in Urbe circa credentes hereticorum er- roribus, postquam fuerint per ecclesiam denotati, premissa omnia observentur.

Item quicumque de Urbe sciverit hereticos in Urbe et non revelaverit, Viginti hbrarum pena mul- ctetur, et si solvendo non fuerit, diffidetur, nec re- laxetur diffidatio nisi digna satisfactione premissa.

Item receptatores scienter sive defensores, seu fautores hereticorum Urbis tertia bonorum suo- rum parte mulctentur, que murorum Urbis refe- ctionibus deputetur. Quod si vel hoc modo pu- niti rursus in similem fuerint culpam prolapsi, de Urbe penitus expellantur, nec umquam re- vertantur ad illam nisi digna satisfactione pre- missa. Huiusmodi autem persone in Urbe minime audiantur, nec quisquam eis in quahbet causa re- spondere cogatur, sed ipsi cogantur aliis respon- dere. Iudices autem, Advocati, et Scriniarii nulh eorum suum impendant oflicium: ahoquin sumn exequi ofiicium nullatenus permittantur. Nullus pre-

terea tahum de Urbe admittatur ad testimonium, nec ad aliquod pubhcum officium, vel ad ahquem actum legitiruum, seu commune consihum assuma- tur, et qui talem scienter elegerit, tanquam here- ticorum fautor predicta pena mulctetur.

Quando Senator exhibet iuramentum. Senator quando prestat sui regiminis iuramen- tum, quod hec omnia et singula in Urbe tempore regimiuis sui servabit, et pro viribus faciet obser- vari, ac teneatur facere iurare premissa omnia suc- cessorem. Quod si non iuraverit, pro Senatore nul- latenus habeatur, et que fecerit, nullam habeant firmitatem, et nullus teneatur sequi eum, etiam si de sequendo ipsum prestiterit iuranientum. Quod si predicta servare contempserit, preter notam per- iurii penam ducentarum marcarum incurrat, mu- rorum Urbis refeetionibus apphcandam, nec de ce- tero ad aliquam dignitatem vel officium publicum assumatur, ad quam penam iudices sancte Martine ipsum condempnare teneantur, et hoc in Capitu- lario Iudicum predictorum ponatur, et nullo tem- pore exinde deleatur. Omnes autem predicte pene neque per concionem, neque per consihum, neque ad vocem popuh ullo modo aut ingenio aliquo tempore valeant relaxari.

CLXIH.

Uguicio Dadei ecclesiae Romanae obtulit omnia bona, quae habebat vel habere debebat in dioecesibus Castellana, Ferentina et Bobiensi. Ex Cencio Camerario fol. 260.

In nomine Christi. Anno eius m.cc.xxxii. In- dictione v. die vn. exeunte mense Octobris, tem- pore Gregorii pape et Frederici imperatoris. Ego quidem in dei nomine Uguicio Dadei de Castro Aldice pro me, et pro filiis meis propria et spon- tanea voluntate, hberoque arbitrio pro redemptione anime mee et parentum meorum do et offero deo et ecclesie Romane, et tibi dno Raynaldo dni pape subdiacono, capellano, Massanorum Rectori et apo- stohce sedis legato, recipienti nomine ipsius eccle- sie Romane concedo et trado omnia mea bona pre- sentia et futura, que habeo et teneo, vel aliquis pro me habet vel tenet, vel michi pertinent in diocesibus Castellana, Ferentina et Bobiensi, sci- hcet Castrum Corneti et eius curtem, Castrum Nas- seti et eius curtem, Castrum Montis Aiusti et eius curtem, et partem meam Castri Frageti et eius cur- tem, ea quae habeo in villa Montis Rotundi, et in vilhs de Calance, et Rocchettam et Castrum de Silva plana, et Castrum de Fonte Clusi et Castel- lum Veduni et Castrum Montis Betolini et villam de Rufello et Castrum de Fustiana et eius curtem. Hec omnia predicta cum omnibus suis pertinentiis, et cum omni iure et actione michi in dictis rebus competenti et competituro, do et trado tibi dicto dfio Raynaldo legato recipienti, sicut dictum est, nomine dicte Romane ecclesie: que omnia confi

GREGORIUS PP. IX. ANNO CHRISTI 1232. 97

teor me possidere nomine ipsius ecclesie Romane, et ad fidelitatem et servitium eius, et omni secun- do anno in festo sancti Pancratii dfio pape unum Asturem et unum cereum unius libre cere plebi Xistini de Massa nomine census vel pensionis sol- vere promitto: et hoc ideo dictum est in secundo anno solvere pensionem predictam, quia frater meus debet tantumdem solvere, sicut continetur in pu- blico instrumento facto per manum magistri Ste- phani notarii. Quam donationem, oblationem, con- cessionem et traditionem per me meosque liberos et heredes imperpetuum firmam tenere, et non contravenire, sed ab omni persona legitime defen- dere, et auctorizare cum meis expensis, tibi do- mino legato tuisque successoribus nomine ecclesie Romane promitto et obligo sub pena mille mar- carum argenti puri et optimi, solempni stipulatio- ne hec omnia predicta sint in perpetuum firma et rata. Predictus dnus Huguicio hanc paginam ver- bum dedit scribendi. Hoc actum ad plebem Xistini de Massa in presentia talium testium, scil. Archi- presbiteri plebis Xistini, Raynerii dfii Gualterii nepotis dni legati, Rozii de Valle Vatula, Deusalvi de Cornano, Deusalvi de Plano, Guidonis de Ca- neto.

Ego Iohannes sacri palatii Lateranensis et Communis Masse notarius hiis predictis interfui, scripsi, complevi et in pubhcam formam redegi et signum meum posui.