••"'tIT. II.

I • • -' .........

. CAIV I.

t 2

duohus inter se pugnantibus juramentis, quibus se rex Egica obstrinxerat, alterum absque alterius infraffione observandum esse, defniunt Hispaniarum Patres

ln Concilio Toletano XV. anno 6 8 8.

Perlectis igitur his conditionibus e quae divse memoriae Ervigius princeps praesenti principi nostro ob suorum

tan-

a Veluti judices. b Judicibus sedis Compostellanae , apostolica: didbe ob conditum ibi corpus S. Jacobi apostoli.

c Vide in cap. 6. de Allocut. regum ai concil. Juramenti scilicet, quo Egica Er- vigii filios a se piotegendos esse, promisit.

CONCILIORUM HISPANLE. tf9?

tantum filiorum vindicationem a extorserat, aliae iterum conditiones b ex communi voto sese nobis retra&andae objiciunt, ad quas praefatus princeps Egica in regno adsci- tus , juramentorum suorum Deo reddidit vota , quum se justitiam populis redditurum prornisit , ac ne quemquam contra justitiam laederet, jurisjurandi attestatione devovit. Prima igitur conditionum illa series 1 pertra&ata , multis his secundis conditionibus videtur esse contraria. Quomo- do enim pro cognatis caussaturus exurgens , decertanti- bus c contra eos d dabit justitix palmam , si ipse contra eos e sententiam suam / defendat? Aut si ipse , sicut ju- ravit, negotii sit objector ? s Quis expe&abitur judicii ter- minator, aut quomodo data in populis juramenta serva- bit, ut nullum , sicuti est polJicitus , contra justitiam gra- vet, si in tantum cognatis prote&ionis adminicula praestet, quamdiu negotia eorum , se prosequente *, ad effectum videantur pertingere? Sic enim sicut jam superius dictum est, jurasse praefatum principem constat, ut negotia eo- rum , se intendente et prosequente, ad 3 effe&um perve- niant

Illigatum » itaque princlpem utriusque parris vinculis contuentes, perpendimus > quia utraque promissio simul ab eodem inculpabiliter impleri non possit. Quamquam si bene res considerata tra&etur, tunc ab illis primis con- ditionibus absolutus ostensus est, quando ad secundas has conditiones populorum jurare coa£tus est, quia uno eo- demque compulsionis au&ore utrumque contestatus est.?

Quapropter perpensis utrarumque conditionum alle- gationibus /, atque communi omnium collatione 3 tra&a- tis , pervenimus in illis conditionibus , ad quas primunx venLmus'. hic princeps noster socero jurasse dignoscitur., sola illi proprii juris commoda cogitata j in his autem condttionk

Tttt: ;bus

. a Td ett: eo tantutn sibi fine proposito, quod tutos filios et ab omni pertutbationfc salvos relinqueret. b Juramentum videlicet, quo jus suum populis retfditurum esse, spopondit. Vide sis cap. 6. de .AttocuU regum ad cmcil. c Nimirum , populis* ;[ d Nempe , cognatos Egicae, Ervigii filios. e Scilicet, populos. / Videlicet,, caus» sam Egicae cognatorum. g Hoc ett: si ipse Egica sit aftor caussaj propinquotl riim ejus contra popuios. g Procurante. h llligatus dicitur utriusque jutamenti; yinculis ; Ervigius enim priusquam filiam suam Leubigitonem Egicje in con-' sottem traderet, juramentum ab eo exrorsiti, quod ipsius filios, Leubigitoni* fratres fovehdos et protegendos susciperet; et idem Egica regio diademate coronan^ dus jurejurando itidem promisit,, jus suum uriicuique subditorum redditurum esse'; quse bina quidem juramenta ifiVicem pugnabant, quippe quod KtyigiLltui possftSrii siones quasd^m et redditus , quas a pppulis surreperant, retinerent; quas s'i ut snb- ditis favorem deferret, restitui decrevisset, pVimum juramentum dissolvere'videfe- »ur; si tamen;iut fidem Ervijpp datam custod/rej:, jpsius filiospopulorum posses* siones injuste retrnere permitteret .secundum juramentum infringere diceretur. 1 l:i Hoe fft: perpensis utriusqtie ]Uram«rlti «rcumjtaritiis, qwe expe-sita: sunti

t Al. pertraclanda.

s Al. effeclum pef-

3 Al. traclatis, in-

.f

698 COLLECTIO MAXXMAT"

i ai. honestis juris bus 1 honcstatis vota pollicita; illic ante regnum unius Fidem exa- tuendae domus * fides exacla , hic post regnum inoffen- tfam. sa regendarum plebium vota pollicita , illic privatus amor

3 Al. poitenditur. ob defensionem filiorum 3 protenditur, hic generalis pa-

triae et gentis affectio pollicetur; juratio illa offensis for- sitan plurimis, uni tantum domui portabit effectum, hsec vero generale aequitatis servans in singulis compromissum,

4 Ai. Quid igitur. nulli parti dabit veritatis excidium. 4 Quod igitur ex utro-

que justo disputationis fine conficitur, numquid pauco- rum salus erit extinctio plurimorum? aut numquid tan- tum valere debet privatae rei commodum , quantum ge- neralis relevatio a populorum? Absit.

Quia ergo in illa juratione acceptio privatarum cogitata est personarum, in hac autem generalis prote&io plebium, quae ex his duabus sit potius observanda , divina nobis pandat sententia. Scriptum est enim in Proverbiis Salomo- nis : Cognoscere personam in judicio non est bonum. Christus quoque in Evangelio : Nolite judicare secundum faciem, bis ^eddker010 ^ se^ justum judicium judicate. Paullo praesertim s apostolo . specialiter praestruente, ut non quceramus, quod nobis uti' U est, sed quod multis , ut sahi jiant. Jam ergo in promtu estv, qui ex his duobus salubri pietate pratponderetur ; et ideo intemerata plus erunt quae patriae sunt salubri poJJi- citatione jurata , quam illa quae ob unius tantum domus sunt utilitatem pollicita. Nec hoc quidem sic dicimus,ut iila quae quidem pro cognatis jurata sunt, penitus destruan- tur, sed potius ut unius idemque affecl:us populis cogna- tisque servetur; unum quid ex duobus unitatis gratiam ... e ■ redolens, neutrum dividat, sed componat. Non enim pos- 7 ^unt utraque sejun&a aequa observantiae lance servari, quia si promissa cognatis fides servetur, populis, quae promis- sa sunt, deperibunt; et iterum si data populis intemerata Deo sacramenta serventur, cognatis proculdubio promissa beneflcia negabuntur; nec unius partis praestatio sihe alte- rius partis potest esse dispensio. Quid ergo? Numquid ob hoc utraque juramentorum promissa solvenda sunt? Quia Singula invicem sine culpa agi non possunt? Absit. Trans- fundendum ergo unum in alterum, et ad unam regulam redigendum, ita ut minoris partis vota potioribus sint eonjun&a, et affe&us protecrionis qui privatim socero pro- missus est, et cognatis, transfusus generaliter servetur in populis; non quo ut aut hinc, aut inde promissa fides patiatur dispendium , sed conjuncta atque in alterutrum

« Levamen. trans

CONCILIORUM HISPANkE. 699

transfusa commune defensionis sentiant lucrum.

w* '—•»* "V""Wii b f UVl UilJi

Dicimus ergo per Spiritum Dei1 et proximam senten- tiam ponimus, eo in nobis loquente, qui se in suo no- mine aggregatis medium adesse promisit. Sic ergo ab illis vinculis juramenti, quibus socero ante jurayit, principem nostrum Egicanem regem san&a synodus absolvendum ele- git, ut aut cognatos ad populorum regulam dirigat, aut populos in cognatorum justam defensionem assumat, ut quasi unius patris germinisque filios utrumque uno devo- cans in affeclu, nec in cognatorum justis negotiis favorem populorum obtendat, nec rursus in populorum questibus cognatis favere pertentet, ut tam in populorum quam in cognatorum negotiis una eademque illi fides servanda sit, nec alio affe&u tra&andos eligat cognatos, quam popu- jos, quo in adeptum ccelitus regnum dire&o ajquitatis gradiens calle , nec profanationis in utrumque subeat no- tam, nec pietatis claudat utrisque partibus viscera.'

CAP. II. 1 V

Hispaniarum Patres ratum esse declarant juramentum> quod Ervigius rex de tutandis jiliis suis a j?0£ulis

exeserat

in eodem Concilio Toletano XV.

Secunda post haec nostro ccetui retra&anda se collatio intulit , pro conditionibus scilicet illis, quas jam di£tus princeps Ervigius ob tuitionem filiorum suorum totius regni sui populos jurare coegit a. Quibus inspedtis, et diu- tissime retracTratis , nihil illic invenimus, quod sequitati sit obvium , nihil quod et pietati adversum; occasiones tan- tum 2 malitiae amputantur, nam justorum negotiorum adi- tus non excluditur. Hoc enim singulariter illic servandum promittitur, quod generaliter a Domino omni christiano jubetur; scilicet, ut 3 malitia caveatur , innocentia illib^ita servetur , frustetur nocendi propositum , admittatur nego- tiosum justumque judicium. Hoc enim si communi o- mnium lege servetur, et illaesum semen regium a nocibili- tate servabitur , et veritas populis sine perjurii profanatio-

Tttt.2 ne

a Prxter juramentum quod Ervigius de flliorum suorum defensione ab Egica ex- torserat, uti supra cap. i. aliud quoque a populis de eorumdem filiorum pro- teclione exegit.

1 A\. et prjefixam sententiam.

2 Al. malitia? illic amputantur.

3 Al. malitia capia- tur.

11

706 r: COLLECTIO MAXIMA

ne reddetur a. Nec enim illic juramentum est, ut aut caussantes contra filios suos nemo juvaret, aut nullus su- per aequitatis judicium promeret, ubi jam di&us princeps non solum in singulis negotia sua judicialiter proponendi aditum tribuit, sed et scelera filiorum suorum, si qua ac- eidissent, legibus ulciscenda permisit.

Quod ergoillic non est juramentum , et tamen juramen- tum fuisse impudenter asseritur , non devocavit populos irj perjurii crimen, quia nec alligatum cernitur in conditio- num serie; nec enim in nobis est cohibendum , quod in illis conditionibus non invenimus esse cohibitum. Receden- \^A1. et exequenda ^um tamen est a malitia , 1 et exercenda sunt negotia op- portuna. Neque enim quorundam incauta illa dicacitas at- tenditur , quaj impudenter adstruere nititur, illos tantum innoxios esse a perjurii crimine, qui negotia sua tantum visi fuerint objecisse; illos autem qui vel talia negotia ju- dicanda susceperint, vel hujusmodi pro sequitate adjuve- rint , inexpiabili profanationis crimine irretiri, hax quip- pe dicunt contentiose magis quam rationabili strepitu obstre- pentes , nescientes videlicet, quia si negatus fuisset illic adi- tus jurandi -h, negaretur et proponendi; sed qui admisit justas propositionis negotium , non voluit prolatae aequitatis amputare judicium, nec qui proponentem admisit, potesta- tem juste judicandi judicibus abstulit. Magna ergo stultiti» vox est, hax sentire vel proloqui. Nam e contra ecce per totam Divinae seriem Scripturae plus judicibus praxipitur judicare justitiam, quam populis sua objectare negotia. Di- Psaim. 57. v. a. cit enim Scriptura : Juste judicate Jilii hominum; nec ad- dit, juste proponite caussas vestras filii hominum; num- a y4/.interdixit,ideo quid quia judices juste judicare 2 admonet, ideo populis 9uod« proponendi sua negotia interdixit, in eo quod de negotiis

proponendis nihil protulit? c Numquid super eo judi- 3 Al. formula texi- cii 3 formula rejicitur, quia mutum, et absque propositione SsqueU' mUtUS CSt sent^tur * -^on er8°» aut ju^icia sine objeclis , aut objecla sine judicibus esse possunt, quo , aut judex desit caussan- ti, aut caussans desit nullo modo judici^

Qua-

a En sequentit sententiee explicationem. Juramentum enim emissum non fuisse credi- tur de eo , quod nullus juvare posset litigantes adversus regis Ervigii filios , nec de eo quod nullus justam contra eos ferre possit sententiam, quum prxfatus piinceps subditis omnibus concesserit, ut intentiones suas contra ejus filios in judicio propo- nere possent; immo et eorumdem filiorum scelera juxta Ieges punire permisit. Ex eo ergo quod juramentum hujusmodi non fuerit, quamvis fuisse nonnulli opinentur, quum de eo nihil in ipsius jurisjurandi emissione expressum fuisse constet , non po- terit populos sub perjurii pcena obligare. b Potius, judicandi. c Hoc «<: Numquid judicandi exercitium improbatur , quia nihil de proponendis caussis dicitur.

CONCLLIORUM HISPANI^E. 7or

Quapropter conditiones ipsae, in quibus nec veritas* est praecisa , nec pietatis amputata sunt viscera , non te- nebunt aut juste proponentes ad perjurii sacrilegium , aut juste judicantes ad- profanationis reatum. Hac igitur reddita ratione conficitur , ut ad praediclarum seriem conditionum nullus teneatur obnoxius , quisquis repulsa a malitia contra jam di£ti principjs partem , aut negotia sibi debita judicibus judicanda objecerit, aut qui talium mandata susceperit, aut testis judex a qui advocatus b testimonium dixerit, aut ju- dices ipsi qui hujusmodi juste negotia terminaverint, vel hi etiam , qui parti justitiam habenti simpliciter fautores exti- terint, ad relevationem c potius miserorum currentes, quam parti cuiquam delc&antes, d esse nocibiles , scriptum est enim: Pietas ad omnia utilis est. Neque enim cessandum r. Timotb. 4. v. 8. est a misericordiae opere, quod illo non interdictum est faedere. Quia ergo illic justitiae aditus non negatur, consequens est, ut nec pietas abnegetur; non enim plene justitiam di- ligit, qui pietatem proximo non impendit. Sic enim incon- fusae pietatis servantes affechim, illud apostolicum praelegi- mus observandum , 1 quam manifeste praecipitur : Invicem Gaiau^ fca, onera vestra fortate , et sic adimplebitis legem Christi. Quae 1 Al. quae, velquum •equuntur in cap. 36". de Exord. et epilog. conc. Hac igitur. manifeste'