H. dei gratia Constantiensis episcopus¹ omnibus Christi fidelibus presens scriptum inspecturis salutem in omnium salvatore. Quoniam facti sumus sapientibus et insipientibus debitores, sollicitudo officii pastoralis || non inmerito nos obligat et hortatur, ut unicuique, quantum deus nobis concesserit, suam iusticiam conservemus. Nos igitur, ut in commune omnibus facilius consulatur caventes indempnitati quantum possumus singulorum, tractatu habito dililgenti, qualiter falsariorum maliciis valeat obviari, de prudentum virorum consilio, ne moneta sophisticetur aliqua specie falsitatis, quasdam observancias circa ipsam duximus exprimendas. Argenti puri et legalis marca || pro duabus libris et non carius vendetur, si vero argentum fuerit Longobardorum² vel inpurum, pro estimacione valoris sui detur. Precipimus etiam, ut in vendicione argenti nulla fraus munerum vel potacionum, quod vulgo dicitur winko^vf, aliquatenus intercedat. Si quis autem arigentum^a) emere voluerit, a monetario et non ab aliis tantum pro duabus libris et duobus solidis comparabit. Denariorum vero pondus erit tale, quod XLII^a. solidi marcam plene ponderabunt, sed octo denarii XL^a. duobus solidis superaddi^b) in igne et pondere puri argenti et examinati complebunt. Si quis autem concivium in evidenti necessitate^c) argentum emere voluerit, monetario pro vice malleationis solidum et pro marca argenti XL^a. solidos persolvat^d), nec monetarius alicui concivium hoc denegabit, sed neque propter huiusmodi societatem aliquis civium extraneo recepta peceunia fraudulenter argentum a monetario comparabit, nec etiam propter questum alicui licebit emere argentum. Prohibemus etiam, ut nullus argentum ab aliquo monetariorum in aliam monetam transferat, ut ibi carius vendatur, si tamen monetarius denarios impromptu non habet, in alia subscriptarum VI. monetarem argentum vendere licebit, sed tantummodo monetariis est vendendum, si vero aliis preter monetarios argentum vendere presumpserit, emens et vendens super hoc a monetariis possunt et debent equaliter conveniri, sed non ultra recipiat venditor, nisi prout superius est expressum. Volumus preterea, ut nullus habeat stateram in domo sua sive Judeus sive Christianus, per quam vendat vel emat recipiat vel ponderet alicui, sed tantummodo statera monetarii in casibus huiusmodi requiratur, ipse etiam monetarius in articulis predictis gratis serviet universis. Item prohibemus Christianis omnibus et Judeis, ne quis denarios vel argentum preter monetarium cambire presumat, et quia quandoque videbatur consuetum, ut servientes sive operarii monetariorum opus suum singulare fabricarent et etiam quandoque cambirent, illud penitus inhibemus, cum ex hoc falsitas sepius soleat provenire. Ad hec precipimus, ut nullus denarium aliquem circumcidat vel premendo dolose eligat vel ponderet sigillatim, ut sic examinet graviores, nec in igne comburat, antequam moneta fuerit interdicta. Rursum in cuiuscumque potestate aliquis falsus denarius inventus fuerit, in frusta confractus reddatur eidem, si persona opinionis fuerit^e) approbate et nulla suspicione notata. Si vero tot falsi denarii inventi fuerint, ut per ignem falsitatis possit quantitas deprehendi, aut ipse super falsitate respondebit, aut pro se warandum suum iudicio presentabit. Item monetario in tabula concambii considente, si quis argentum offeret cambiendum nec ipsi denarii in mensa positi sufficiant ad emendum, monetarius procuret denarios apportari, quibus in mensa positis ab ipsa peceuniam numerabit venditori, nec in secreto vel de secreto loculo persolvet eandem. Si quis etiam monetarius vel quicumque alius denarios cuiuscumque monete voluerit examinare, argento per honestos nuncios transmisso in presencia bonorum virorum denarios ab ipso monetario illius monete, quam voluerit, comparabit, quorum medietate sub bono testimonio in igne examinata, si defectus ponderis in ipsis fuerit deprehensus, monetario, cuius erant denarii, super hiis personaliter evocato in presencia honestorum virorum reliqua medictas examinabitur coram ipso, quod si tunc minoris ponderis inveniatur, hoc ipso facto talis monetarius de falsitate sit convictus et moneta falsa iudicetur nec ab aliquo recipiatur, quousque relique innoventur. In quacumque parrochia falsi denarii fabricantur vel alii preter istas VI. monetas recipiuntur, eadem ecclesiastico subiacebit interdicto. Ceterum cum in sex monetis Constantie, sancti Galli, Raticelle^f)3, Vberlingen⁴, Ravenspurch⁵ et Lindavgie⁶ denarios eiusdem ponderis cudere sit statutum, precipimus, ut in eisdem statere ponderis sint equales. Si autem in aliqua predictarum falsitas deprehensa fuerit manifeste, extunc eadem sit penitus interdicta, quousque monete relique innoventur. Quicumque igitur contra prohibiciones vel statuta, que circa monetam superius sunt expressa, venerit faudulenter^g), tamquam falsarius punietur. Si vero calliditate excogitata et arte inopinata ad ipsius monete falsitatem aliquis fuerit machinatus, novo morbo medicinam adhiberi convenit congruentem, ut sic secundum communem pena condigna occuratur^a) malicie delinquentis. Ut autem hec circa monetam, que superius sunt expressa, nullo dubietatis scrupulo ab aliquo valeant infirmari, presens scriptum sigilli nostri munimine duximus roborandum, singulis monetarum magistris huiusmodi literas conferentes, ut secundum ipsas regere valeant se ac suos. Dat. Constantie, anno domini M°.CC°.XL°. XIII°. kal. maii, indictionis tredecime.

Source Fulltext: Chartularium Sangallense III, Nr. 1275, S. 227-228.