useridguestuseridguestuseridguestERRORuseridguestuseridguestuseridguestuseridguestuseridguest
Charter: Schlägl, Prämonstratenser (1204-1600) 1492 VIII 28
Signature: 1492 VIII 28
Zoom image:
Add bookmark
Edit charter (old editor)
28. August 1492 (Dienstag), Schlägl
Abt Ulrich und Prior Leonhard errichten im Namen des Konventes von Schlägl an der Maria-Anger-Kirche eine Rosenkranz-Bruderschaft.
Source Regest: Pichler, Isfried H., Urkundenbuch des Stiftes Schlägl, Aigen i. M., 2003, Nr. 514 (S 363), S. 574
 

orig.
Current repository
Stiftsarchiv Schlägl (www.stift-schlaegl.at)

Seal: Siegel und Pergamentbändchen fehlen: 1) Propst Ulrich Seckler, "Abt" von Schlägl.
Seal: 2) Prior und Konvent des Stiftes Schlägl.
Material: Pergament
Condition: Teil der Plica abgerissen
Dimensions: 440 x 560 mm, Plica 40 mm (Teil d. Plica fehlt)
  • notes extra sigillum
    • Rückseite: B. No. .XII. / 1492 / Bulla super fraternitate Rosarij.
Graphics: 

cop.
Kopialbuch A (1593) 109v-111r.


    cop.
    Kopialbuch B (1597) 156r-158r.

      x
      "Nos Vdalricus(1), Dei gracia abbas, Leonardus(2) prior, totusque conuentus monasterij beatissime virginis Dei genitricis Marie jn Plaga, Premonstratensis ordinis, Patauiensis diocesis, vniuersis Christi milicie cingulum baiulantibus, cunctisque cristifidelibus sacro baptismatis fonte renatis, salutem. Et post transitoria sempiterna jn celestibus adipisci premia, ad id maxime versatur nostra intencio, vt christifideles ad maiorem deuocionem et frequenciorem veneracionem precelse Dei genitricis virginis Marie, nostri almi Premonstratensis ordinis et ecclesie nostre patrone, que velud aurora consurgens, pulchra vt luna, electa vt sol, terribilis vt castrorum acies ordinata describitur, verum solem iusticie redemptorem nostrum Jhesum Christum, jn mundum Spiritu sancto cooperante produxit, que nec est visa primam similem nec habere sequentem, a suis primordijs Deo consecrata, proppter eius jnaudita populo eam invocanti exhibita beneficia, vbi ad eam omnes tanquam ad singulare remedium confugiunt, vbi humanum presidium non sufficit requisitum. Vbi gubernatrix seculi et eterne potencie? Jn Maria. Vbi mater misericordie et jmpetratrix venie? Jn Maria. Vbi mater et propugnatrix militantis ecclesie? Jn Maria. Sane jam in omnibus partibus Germanie ceterisque provincijs et regionibus christianitatis fraternitas quedam sacratissima de rosario siue psalterio Marie virginis diu abolita, jamiam solenniter est erecta. Huius rei consideracione nos prelibati abbas et conuentus eandem fraternitatem de rosario(3) siue psalterio Marie ad laudem Dei omnipotentis eiusque jntemerate virginis Marie jn nostro monasterio et jn capella ante portam nostri monasterij, jn viridario Marie(4) vulgariter nuncupata, erigimus per presentes nostras litteras. Volentes igitur fratrum et sororum consorcio aggregari diligenter, que jnfra annotabuntur, considerent, quis primus eius fraternitatis auctor, quis modus jngrediendi in eam, et quare fraternitas de rosario siue psalterio Marie appelletur, tandem jndulgentie fratribus et sororibus concesse. Quanquam hec omnia per magistros et doctores vniuersitatis Coloniensis, maxime per fratrem Michaelem de Jnsulis(5), sacre theologie professorem, priorem conuentus fratrum Predicatorum, jbidem sint sufficientissime declarata et determinata, inseruimus tamen ea istis nostris litteris, vt christifideles fratrum et sororum consorcio annumerarj volentes, et formam et dignitatem huius sacre fraternitatis agnoscant. Jnter ecclesie enim katolice fraternitates jlla censetur esse pocior, que jn confratribus titulo, causa vel modo, bonis operibus et oracionibus alias excedere dinoscitur. Huiusmodi videtur iam esse fraternitas rosarij Marie eius auctor est prior fratrum Predicatorum prenotatus, vna cum confratribus suis cum consensu ciuium et jncolarum ciuitatis Coloniensis, jncepta anno Domini millesimo quadringentesimo septuagesimo quinto, jn die natiuitatis Marie orare rosaria ceperunt. Tandem per sedem apostolicam approbarj, dotarique jndulgencijs multis fecit et procurauit, quamuis approbacione non eguerit. Anno jgitur primo eius jnstitutionis ad jnstantiam serenissimi et gloriosissimi principis Frederici tercij(6), Romanorum jmperatoris, tunc temporis in Colonia, atque prioris [predicti], dominus Alexander(7) Forliuiensis episcopus, appostolice sedis per Alemaniam legatus, tunc temporis Colonie presens, qui se in ea jnscribi pecijt, jpsam fraternitatem approbauit et jndulgencijs dotauit vt infra patebit. Modus vero ingrediendi in eam est, quod jn sola quorundam oracionum liberali conmunicacione fundata et instituta est. Nihilque dandum est, ne questuaria arguatur, sed tamen pro ereccione huius ecclesie et diuini cultus augmentacionem, maxime ordini nostro et ecclesie nostre propter jndulgencias jnferius insertas, per summos pontifices concessas, vt etiam anniuersaria pro fratribus et sororibus et benefactoribus jn anno sepius repetita diligenciori modo exequantur. Et clinodia et cetera ornamenta ecclesiastica fraternitatis amplientur, pro posse substancie jn elemosina manus adiutrices porrigere non dissuademus. Jtaque volens fratrum et sororum numero sociari, debet omni ebdomada tria rosaria, jd est centum Aue maria et quinquaginta cum quinque Pater noster, jntermisendo post decem Aue Maria vnum Pater noster per se vel per alium dicere vel legere; nec oportet, quod flexis genibus vel in ecclesia vel certa hora dicantur. Eciam si quis jn ebdomada dicere vel legere neglexerit, non est necesse repetere, nec debet inde confessionem vel conscienciam facere, quia hic nulla est obligacio culpe, sed tantum priuatur participacione rosariorum, que dicuntur a confratribus jn illa septimana. Et debet legens actu vel habitu jntencionem suam ad omnes, qui sunt de fraternitate ista referre. Ista eciam fraternitas neminem excludit, sed omnes, scilicet religiosos, seculares, juuenes et senes suscipit. Jpsa eciam mortuos admittit, dum assit viuus, qui pro eis faciat, ea que dicta sunt. Nec de necessitate requiritur inscripcio, est tamen congruum, vt de numerositate confratrum, qui pro se et ipsis semper orant, congaudeant. Nam quarto anno jnstitucionis huius fraternitatis Colonie quingenta milia inscriptorum habuit. Vocabulum autem huius fraternitatis congrue de rosario siue psalterio Marie dicitur, nam Maria plantacio rose jn Hiericho, id est in ecclesia militante describitur. Jste eciam sanctissimus orandj modus per venerabilem Bedam(8) in Anglia, et sanctum Dominicum(9) est populo predicatus, Vincencius(10) Beluacensis jn speculo historiali(11), libro octauo et secundo libro de apibus, exempla diffusiue narrant et indicant. Vel eciam dicitur, hec sancta fraternitas de psalterio mariano ad jnstar Dauidici psalterij, quod centum quinquaginta continet psalmos, sic istud totidem Aue maria. Titulus ergo huius fraternitatis alias excedit fraternitates, quia jn honore eiusque super sanctos est exaltata, omni laude dignissima est instituta. Habet et sancta fraternitas iam jn orbe terrarum plura monasteria reformata et deuotos seculares, qui sunt magni meriti apud Deum, et impossibile est, preces multorum non exaudiri. Excedit eciam fraternitas ista alias fraternitates propter dominice oracionis et angelice salutacionis dignitatem et multiplicacionem dominice oracionis dignitas patet. Angelica vero salutacio jn consistorio sancte trinitatis a tota super sanctissima trinitate est dicta et digito Dei scripta. Ad hanc salutacionem celum ridet, angeli letantur, demones fugiunt, jnfernus tremit. Jnsuper Marie pergratissimum prebes osculum, eam salutans. Nec est silendum, quod Vrbanus(12) quartus quibuscumque nomine Jhesu jn fine salutacionis angelice addentibus dedit pro qualibet vice triginta dies jndulgenciarum, et Johannes(13) vicesimus secundus XXX addidit, prout canunt bulle. Jnsuper omnibus fratribus et sororibus prelibatus dominus Alexander Forliuiensis episcopus, appostolice sedis legatus, jn singulis festis beate Marie virginis, videlicet annuncciacionis, visitacionis, assumpcionis, natiuitatis, concepcionis, purificacionis centum dies jndulgenciarum atque quotiens per se vel per alium legerit, XL dies concessit. Demum sanctissimus pater Sixtus(14) papa quartus eandem approbauit, et omnibus de dicta fraternitate existentibus jn festiuitatibus Marie virginis super signatis septem annorum et totidem quadragenarum jndulgentias concessit. Etiam ad preces jllustrissimi viri Francisci(15) ducis Britannie eiusque conthoralis Margarete jstum modum orandi per rosaria approbauit et omnibus christifidelibus rosaria orantibus, videlicet in die rosaria tria, quod psalterium Marie dicitur, explentibus, quindecim annos jndulgenciarum et totidem quadragenas concessit. Sunt eciam a decem et nouem cardinalibus pro qualibet vice psalterium Marie orantibus mille et nongenti dies jndulgenciarum concesse. Nos itaque prelibati abbas et conuentus vt christifideles ad hanc sacram fraternitatem promptiores assurgant, diuinisque laudibus feruentius insistant, omnibus et singulis christifidelibus elemosinas, testamenta ad dictam fraternitatem facientibus, damus et concedimus vigore presentium litterarum nostrarum fraternitatem nostri almi Premonstratensis ordinis per totum mundum. Et nihilominus participantur omnibus bonis operibus, ieiunijs, vigilijs, elemosinis, missis, regularibus disciplinis ceterisque bonis operibus per totum nostrum ordinem jn omnibus monasterijs. Jn quo nostro ordine sunt mille et trecenta monasteria canonicorum, et quingenta claustra sanctimonialium. Ad hec sunt speciales jndulgentie pro benefactoribus nostri ordinis concesse: Primo a papa Alexandro(16) et viginti archiepiscopis et episcopis tria milia dierum venialium et duo milia dierum criminalium de jniunctis penitencijs. Sunt et alie ordinis consuete jndulgencie, quotiens prelatus aliquis nostri ordinis processionem in aliqua festiuitate facit, tunc sequentes processiones eius habebunt centum dies criminalium et trecentos venialium, et de missa, quam tunc celebrat, quinque annos venialium et quingentos criminalium. A septem archiepiscopis et nouem episcopis, qui nostri Premonstratensis ordinis sunt, presulesque existunt, speciales sunt jndulgencie. Ab octo eciam cardinalibus pro capella viridarij Marie foris portam monasterij et pro cappella abbatie nostre a quolibet C dies de jniuncta penitencia. Predictis ergo consideratis ex parte instituentis hanc fraternitatem patet, quod Germanice nacioni, ymo toti ecclesie katolice, maius bonum prestitit, quod si maximum et infinitum thesaurum obtulisset. Ex parte vero jn eam fraternitatem intrantis, ob honorem virginis Marie confidenter dicere licet, quod qui ad seruiendum beate Marie virgini se in hac fraternitate obtulerit, finaliter non peribit. Pro veritate premissorum sciendum, quod duo mortui resuscitati sunt meritis huius fraternitatis rosarij, de quo habetur publicum instrumentum jn conuentu fratrum Predicatorum Colonie. Efficiamur ergo tante virginis confratres, vt illud ei jn genesi scriptum dicere valeamus. Dic, obsecro, quod soror mea sis et bene michi sit propter te et viuat anima mea ob graciam tui. Quia etiam sancta et salubris est cogitacio, pro defunctis exorare, vt a peccatis soluantur, nos prefati abbas et conuentus presentibus his litteris sponte et efficaciter nos proscribimus pro dictis nostris fratribus et sororibus fraternitatis rosarij anniuersarium futurum pro eorundum fratrum animabus semper ad diem et celebritatem beatissimj patroni nostri sancti Augustini episcopi cum vigilijs, missis et commendacionibus, quotquot sacerdotes pro tempore congruencia habere poterimus hoc adijcientes, quod si hec fraternitas Deo auctore jta in numerositate fratrum creuerit, nos pro eorundem confratrum animabus mayora spiritualia bona jmpartiri presto sumus, ymo benefactoribus et omnibus confratribus huius fraternitatis jn anniuersarijs sepius in anno habitis, semper memoriam habere volumus, temporibus perpetuis duraturis. Quemadmodum jn fraternitatibus eiusdem rosarij jn ciuitatibus Colonie, Auguste, Ratispone, quater jn anno consueuerit anniuersaria haberi. Et nos ita similiter tanquam pro confratribus nostris ea spiritualia bona implere parati sumus. Postremo omnia et singula prenotata, videlicet huius fraternitatis de rosario Marie ereccionem, modum jn eam ingrediendi, jnscripcionem siue fratrum jntitulacionem, jndulgenciarum et bonorum spiritualium participacionem futuri anniuersarij peractionem ratificamus, et quantum jn nobis est, approbamus. Jn quorum omnium et singulorum euidens testimonium has nostras litteras dedimus jn nostro Plagensi monasterio prenotato, anno Dominice jncarnacionis millesimo quadringentesimo nonagesimo secundo, die martis, vigesima octaua augusti, que fuit festiuitas sanctissimi patris Augustini doctoris et episcopi, nostris sub abbaciali et conuentuali sigillis, pontificatus sanctissimi jn Christo patris et domini, domini Jnnocencij(17) pape octaui, anno eius [etc:](18)."
      Source Fulltext: Pichler, Isfried H., Urkundenbuch des Stiftes Schlägl, Aigen i. M., 2003, Nr. 514 (S 363), S. 574-577

      Original dating clausedie martis, vigesima octaua augusti, que fuit festiuitas sanctissimi patris Augustini doctoris et episcopi

      Editions
      • Erstveröffentlichung.
      Secondary Literature
      • Pröll, Geschichte (1877) 104.


      LanguageLatein

      Notes
      (1) Ulrich Seckler, Propst (1490-1493), vorher Abt von Ursberg, daher als "Abt" bezeichnet.
      (2) Leonhard Viertheil, Prior (1484-1494); vgl. Urk 495.a, Anm 2. - Er hat 1492 die Sermones de tempore des Johannes Vercellensis gekauft: Ipl 152; Hummel, Katalog (1983) 111f. Nr. 107.
      (3) Rosenkranz-Bruderschaft, 1475 in Köln von den Dominikanern gegründet: LThK 8 (1999) 1302-1307. - Vgl. auch die bereits seit 1472 in Aigen bestehende Liebfrauenzeche: Urk 441 (Hsch 552)
      (4) Maria-Anger-Kirche (Viridarium); vgl. oben Urk 347, Anm 4 (1455)
      (5) Michael de Insulis, OP.
      (6) Friedrich III. Kaiser (1440-1493)
      (7) Alexander (Numai), Bischof von Forli (1470-1485); vgl. Eubel, Hier. cath. 2 (1914) 155.
      (8) Beda Venerabilis (+ 735): LThK 2 (1994) 116f.
      (9) Dominicus (1170-1221): LThK 3 (1995) 319f.
      (10) Vinzenz von Beauvais OP (1190-1264): LThK 10 (2001) 796f.
      (11) Dieses Werk des ersten Enzyklopädisten ist in einer dreibändigen Edition von 1476 in Schlägl erhalten: Vgl. dazu Hummel, Katalog (1983) 141, Nr. 178.
      (12) Urban IV. Papst (1261-1264): LThK 10 (2001) 456; vielleicht ist Urban VI. (1378-1389) gemeint, der ein Förderer der Franziskaner und der Marienverehrung war: Ebd. 458f.
      (13) Johannes XXII. Papst (1316-1334): LThK 5 (1996) 950f.
      (14) Sixtus IV. Papst (1471-1484): LThK 9 (2000) 644-646.
      (15) Franz und Margaretha, Fürsten Britanniens (?)
      (16) Papst Alexander IV. (1254-1261) oder V. (1409-1410): LThK 1 (1993) 368-370.
      (17) Innozenz VIII. Papst (1484-1492): LThK 5 (1996) 521f.
      (18) Fehlt im Original.Tatsächlich war seit dem 11. Aug. 1492 Alexander VI. Papst (1492-1503): LThK 1 (1993) 370.
      Places
      • Schlägl
         
        x
        There are no annotations available for this image!
        The annotation you selected is not linked to a markup element!
        Related to:
        Content:
        Additional Description:
        A click on the button »Show annotation« displays all annotations on the selected charter image. Afterwards you are able to click on single annotations to display their metadata. A click on »Open Image Editor« opens the paleographical editor of the Image Tool.